Það þarf ekkert að fara í grafgötur með það hversu mikilvægt það er fyrir allt launafólk að fara ætíð vel yfir launaseðilinn sinn í hverjum mánuði, enda geta alltaf orðið mistök hjá launafulltrúum við útreikning á launum starfsmanna. Verkalýðsfélag Akraness vill árétta þetta enn og aftur því þótt stundum sé launafólk hlunnfarið vísvitandi, þá er oftar en ekki um mistök um að ræða þegar launafólk fær of lítið útborgað.

Í dag fékk félagið t.d. launaseðil frá einum félagsmanni sem starfar við þjónustustörf og við yfirferð formanns félagsins kom í ljós að viðkomandi starfsmaður var á röngum launataxta og munaði rúmum 15.000 krónum á mánuði og var þessi villa búin að vera um allanga hríð.

Að sjálfsögðu hafði félagið samband við viðkomandi fyrirtæki og óskaði eftir skýringum á þessu og viðurkenndi fyrirtækið um leið og það hafði skoðað viðkomandi starfsmann að hér væri um mistök að ræða og þetta yrði leiðrétt eins langt aftur og villan hafi staðið. Það er því ljóst að viðkomandi starfsmaður mun fá leiðréttingu sem nemur tugum þúsunda og munar launafólk um minna.

Verkalýðsfélag Akraness skorar á félagsmenn sína að fara ætíð vel yfir launaseðlana og ef einhverjar spurningar vakna þá endilega hafa samband við skrifstofuna.

Í ljósi þess að þann 21. desember næstkomandi muni miðstjórn Alþýðusambands Íslands staðfesta endurskoðun á samningi á milli ASÍ og SA um lífeyrismál, þá er rétt að það komi fram að gert er ráð fyrir nánast óbreyttu fyrirkomulagi við val á fulltrúum í stjórnir lífeyrissjóðanna, en eins og margoft hefur komið fram hér á heimasíðunni þá hefur stjórn og trúnaðarráð Verkalýðsfélags Akraness barist um langt árabil fyrir því að lýðræði við stjórnarkjör í lífeyrissjóðunum verði stóraukið og aðkoma sjóðsfélaga sjálfra að ákvörðunartöku sjóðanna verði efld til muna.

Sem dæmi um þessa baráttu Verkalýðsfélags Akraness þá nægir að rifja upp tillögu sem félagið lagði fram að þingi ASÍ 2009 um að atvinnurekendur víki úr stjórnum sjóðanna og sjóðsfélagar kjósi alla stjórnarmenn í beinni kosningu.

Það er rétt að það komi skýrt fram að í kjarasamningi milli Samtaka atvinnulífsins og ASÍ um lífeyrismál frá árinu 1995 var samið um helmingaskipti á milli atvinnurekanda og verkalýðshreyfingarinnar í stjórnum lífeyrissjóðanna. Í þeirri tillögu sem VLFA lagði fram á þingi ASÍ 2009 var skorað á miðstjórn ASÍ að taka upp þann kjarasamning og leggja til breytingar á honum og hætta helmingaskiptum verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekanda í stjórnum lífeyrissjóðanna. VLFA lagði til á þinginu 2009 að í þessum samningi yrði stjórnarvali í sjóðunum breytt þannig að sjóðsfélagar myndu kjósa alla stjórnarmenn lífeyrissjóðanna beinni kosningu og atvinnurekendur vikju úr stjórnum sjóðanna.

Miðstjórn ASÍ skrifaði umsögn vegna tillögu VLFA og í þeirri umsögn hafnaði miðstjórnin því að atvinnurekendur myndu fara úr sjóðunum og sjóðsfélagar myndu kjósa alla stjórnarmenn, en lagði hins vegar til að samþykkt yrði að fela miðstjórn að standa að víðtækri og almennri umræðu meðal aðildarsamtaka sinna um endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA um lífeyrismál.

ASÍ ákvað í febrúar 2010 að halda stefnumótunarfund um lífeyrismál á Selfossi þar sem stjórnarskipan lífeyrissjóðanna var mikið til umfjöllunar og á þeim fundi komu klárlega sterkar raddir fram um að efla þyrfti lýðræðið við stjórnarval í sjóðunum, en þessi stefnumótunarfundur átti að verða einn liður í því að undirbúa endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA um lífeyrismál.

Á þessum stefnumótunarfundi á Selfossi kynnti Verkalýðsfélag Akraness niðurstöður skoðanakönnununar sem félagið lét gera en í þeirri könnun voru 1200 manns spurð eftirfarandi spurningar: „Ert þú hlynnt(ur) því eða andvíg(ur) að tekið verði upp nýtt fyrirkomulag við val á stjórnarmönnum í lífeyrissjóðum þannig að stjórnarmenn verði að vera sjóðsfélagar og sjóðsfélagar sjálfir kjósi alla stjórnarmenn í beinni kosningu?“  Niðurstaðan var að 72% töldu það brýnt að sjóðsfélagar myndu kjósa alla stjórnarmenn í lífeyrissjóðina.  Vilji sjóðsfélaga var hvellskýr!

Í ein 6 ár eða frá árinu 2010 hefur lítið sem ekkert heyrst um þessa vinnu þar til í síðustu viku að boðað var til fundar með formönnum stéttarfélaganna og þeim tilkynnt að nefnd á vegum ASÍ og Samtaka atvinnulífsins væri ná samkomulagi um drög að tillögum um breytingar á stjórnskipan á lífeyrissjóðunum. Breytingar sem eru í sjálfu sér afar takmarkaðar enda áfram gengið út frá helmingaskiptum verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekanda í stjórnum sjóðanna og áfram sé stuðst við svokallað fulltrúalýðræði við val á stjórnarmönnum. Stéttarfélögunum voru gefnir nokkrir dagar til að andmæla eða koma með tillögur og það er skemmst frá því að segja að VLFA mótmælti þessum drögum harðlega á grundvelli þess að ekki væri verið að fara eftir tillögum frá Rannsóknarnefnd um lífeyrissjóðina né hefur nánast ekkert samtal átt sér stað við hinn almenna sjóðfélaga um þessar breytingar.

Í ljósi þessa telur formaður Verkalýðsfélags Akraness þessi vinnubrögð langt frá því að vera lýðræðisleg. Gleymum því ekki að miðstjórn ASÍ talaði um á þingi ASÍ 2009 að eiga víðtæka og almenna umræðu um lífeyrismál. Varla kalla menn það víðtæka og almenna umræðu að halda einn fund fyrir 6 árum síðan?

Það liggur fyrir að hinn almenni sjóðsfélagi hefur verið að kalla eftir opnu og auknu lýðræði við stjórnarval í lífeyrissjóðunum og það vita það allir sem eitthvað fylgjast með umræðunni um þessi mál að sjóðsfélagar vilja aukið lýðræði í lífeyrissjóðunum og gríðarlega margir telja að atvinnurekendur eigi ekki að víla og díla með kjarasamningsbundin réttindi launafólks í stjórnum lífeyrissjóðanna og eigi því að víkja úr stjórnum þeirra.

Það sem vekur einnig furðu í þessum drögum er að það er ekki einu sinni farið eftir ábendingum sem fram koma í Rannsóknarskýrslu um lífeyrissjóðina sem kom út í febrúar 2012, en þar leggja skýrsluhöfundar til að alla vega einn sjóðsfélagi sé kosinn í beinni kosningu af sjóðsfélögum. Meira að segja fjalla skýrsluhöfundar um að fulltrúalýðræðið við val á stjórnarmönnum sé ekki að virka sem skyldi.  Það verður að teljast undarlegt að í þessum drögum sé ekki tekið tillit til ábendinganna sem fram koma í rannsóknarskýrslunni.

Orðrétt segir í Rannsóknarskýrslu um lífeyrissjóðina varðandi stjórn og starfshætti:  „Óeðlilegt virðist að eigendur lífeyrissjóðanna (sjóðfélagar) eigi almennt ekki fulltrúa í stjórnum sjóðanna og hafi enga aðkomu að því hverjir sitji þar (Sjá kafla 5.2.2). - Úttektarnefndin leggur til að lífeyrissjóðir á almennum markaði og opinberum móti sér þá stefnu að einn eða fleiri stjórnarmenn séu kosnir beinni kosningu á ársfundi lífeyrissjóðsins. Fimm árum héðan í frá verði reynslan af þessu fyrirkomulagi metin og athugað verði hvort lengra skuli haldið.

Að hugsa sér að einhver sjálfskipaður hópur innan ASÍ hefur nú í samvinnu við Samtök atvinnulífsins ákveðið að sáralitlar breytingar verði gerðar á stjórnarskipan í lífeyrissjóðina og áfram verði svokölluð helmingaskiptaregla við lýði.  Ekkert tillit verði tekið til ábendinga sem fram komu í rannsóknarskýrslunni um að óeðlilegt sé að eigendur lífeyrissjóðanna (sjóðfélagar) eigi almennt ekki fulltrúa í stjórnum sjóðanna og hafi enga aðkomu að því hverjir sitji þar. Þessar ábendingar eru hunsaðar algerlega.

Það er með svo miklum ólíkindum og grátlegt að ekki hafi átt sér stað samtal við hinn almenna sjóðsfélaga og hann spurður að því hvernig hann vilji að sjá að stjórnarkjöri í lífeyrissjóðum verði háttað í framtíðinni.  Nei, í staðinn er fámennur hópur innan verkalýðshreyfingarinnar sem ákveður hvort gera eigi einhverjar breytingar á þessum málum eða ekki.

Það er rétt að geta þess að 21. desember næstkomandi mun miðstjórn ASÍ staðfesta endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA og allt eins líklegt að þar verði staðfest að litlar sem engar breytingar verði gerðar á við val á fulltrúum í stjórnir lífeyrissjóðanna. Sem sagt áfram verði helmingaskiptareglan á milli atvinnurekenda og verkalýðshreyfingarinnar við lýði og áfram verði stuðst við fulltrúalýðræði við val inn í stjórnir sjóðanna.

Formaður VLFA fullyrðir að ekki er vilji hjá hinum almenna sjóðsfélaga að viðhafa þessa helmingaskiptareglu við stjórnarval í lífeyrissjóðunum með þeim hætti sem verið hefur. Enda liggur fyrir ákall frá almenningi um aukið lýðræði við stjórnarval í lífeyrissjóðunum en núna er það deginum ljósara að ASÍ og SA ætla sér að slá skjaldborg um veru sína í stjórnum lífeyrissjóðanna og það er gert með því að hunsa ábendingar sem fram komu í rannsóknarskýrslunni um lífeyrissjóðina og einnig með því að hunsa samtal við hinn almenna sjóðsfélaga og spyrja um hans álit á þessum málum.

Það er morgunljóst í huga formanns VLFA að enn og aftur fjarlægist forysta ASÍ sína félagsmenn með því að viðhafa andlýðræðisleg vinnubrögð við endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA um lífeyrismál  enda liggur fyrir að hinn almenni félagsmaður og sjóðsfélagi mun ekkert hafa um þennan samning að segja, enda á að afgreiða hann án aðkomu hins almenna félagsmanns.     

Rétt í þessu voru undirritaðir kjarasamningar á hinum almenna vinnumarkaði en það er óhætt að segja að mikið hafi gengið á við gerð þessa kjarasamnings. Sem dæmi þá hefur Verkalýðsfélag Akraness ásamt aðildarfélögum SGS nú þegar tekið 3 daga í verkfall en slíkt hefur ekki gerst í áratugi að verkafólk hafi þurft að beita verkfallsvopninu til að knýja fram sínar sanngjörnu kröfur um að lágmarkslaun hækki umtalsvert. Í dag er VLFA til dæmis að greiða út á 6. milljón króna í verkfallsbætur til félagsmanna sem sýnir svo ekki verður um villst hversu mikil harka var komin í þessa deilu. 

Innihald samningsins verður ítarlega kynnt eftir helgi en það má segja að meginkrafa verkalýðshreyfingarinnar hafi náðst fram sem var að lágmarkslaun á Íslandi myndu ná 300.000 kr. innan þriggja ára. Það er alveg morgunljóst að þessi samningur er að koma tekjulægsta fólkinu hvað best þó það skuli fúslega viðurkennast að öll aðildarfélög SGS hefðu viljað ná meiru fram. En þannig er það í allri kjarasamningsgerð að það næst aldrei allt fram og baráttan fyrir bættum kjörum verkafólks er eilíf og er hvergi nærri lokið. 

Það liggur fyrir að taxtar verkafólks munu hækka um 25.000 kr. frá og með 1. maí næstkomandi ásamt því að skorinn verður einn launaflokkur af launatöflunni en rétt er að vekja sérstaka athygli á því að langstærstur hluti félagsmanna VLFA sem tekur laun eftir þessum kjarasamningi er fiskvinnslufólk sem starfar hjá HB Granda á Akranesi en um er að ræða á þriðja hundrað manns. Í því samhengi er rétt að vekja athygli á að VLFA var búið að ganga frá bónussamningi við HB Granda sem var að skila fiskvinnslufólkinu allt að 51.000 kr. launahækkun þannig að þegar taxtahækkunin verður komin til viðbótar má segja að flest fiskvinnslufólk á Akranesi muni hækka strax á fyrsta ári með bónussamningnum um tæpar 80.000 kr. á mánuði . 

Orlofs- og desemberuppbætur munu líka hækka ásamt fjölmörgum atriðum sem tengjast kjarasamningnum. Sem dæmi náði SGS fram tveggja flokka launahækkun til handa fiskvinnslufólki sem starfað hefur í 7 ár hjá sama atvinnurekanda sem skilar því tæpum 4.000 kr. auka hækkun. En eins og áður sagði mun formaður fara ítarlega yfir samninginn hér á heimasíðunni og einnig verður boðið upp á víðtækar kynningar á kjarasamningnum í komandi viku. 

Rétt er að taka fram að aðkoma stjórnvalda til að liðka fyrir gerð kjarasamninga skiptir miklu máli. Þar má nefna fyrirhugaðar heildarlækkanir á tekjuskatti einstaklinga sem á að auka ráðstöfunartekjur um 50-100 þúsund á ári. Aðgerðir ríkisstjórnarinnar tengjast skatta-, velferðar- og húsnæðismálum og eiga að stuðla að bættum kjörum almennings. 

En eins og áður sagði hefðu allir viljað ná enn lengra í þessum samningum en grundvallaratriðið er að 300.000 kr. markmiðið náðist. Það sorglega í þessu öllu var að Efling og VR sem leiddu þessar viðræður eftir að Samtök atvinnulífsins slitu viðræðum við landbyggðarfélögin innan SGS voru búin að ganga frá samkomulagi við SA um að einstaklingar sem eru 18 ára fái einungis 90% af fullum launataxta 20 ára og 19 ára einstaklingar fái 95%.  Þessi vinnubrögð voru gjörsamlega ótrúleg og kom formaður á framfæri hörðum mótmælum vegna þessa en því miður er erfitt fyrir minni félög á landsbyggðinni að standa fast á sínu eftir að stóru félögin hafa lagt blessun sína yfir þennan gjörning.  Eitt er víst að vinda þarf ofan af þessum vinnubrögðum enda engin rök fyrir því að 18 og 19 ára einstaklingar njóti ekki fullra launa. 

Nú liggur fyrir að Magnús Pétursson, ríkissáttasemjari, er að láta af störfum og í tilefni þess ákvað formaður Verkalýðsfélags Akraness að afhenda ríkissáttasemjara smá gjöf frá félaginu. Meðal annars fékk hann veglegan blómvönd og Vilko vöffluduft ásamt smá drykk til að skola því niður með. Vöffluduftið getur Magnús notað þegar hann vill rifja upp góða tíma úr Karphúsinu en það er morgunljóst að Magnús hefur verið afar farsæll í starfi sem ríkissáttasemjari og munu margir sakna hans enda hefur hann staðið sig með afbrigðum vel í þessu mjög svo vandasama og erfiða starfi. 

Formaður Verkalýðsfélags Akraness vill fyrir hönd félagsmanna þakka Magnúsi kærlega fyrir farsælt og ánægjulegt samstarf á liðnum árum með ósk um góða tíma og velferð á komandi árum. 

Nú stendur yfir samningafundur hjá fulltrúum Starfsgreinasambands Íslands og Samtaka atvinnulífsins. Viðræður eru hafnar af fullum þunga og gert hefur verið samkomulag milli viðræðuaðila að fresta fyrirhuguðum verkföllum um 6 daga. Verkföllin sem áttu að standa yfir næstu tvo sólarhringa (28. og 29. maí) hefur því verið frestað til 3. og 4. júní verði samningur ekki gerður fyrir þann tíma.

Það er óhætt að segja að það sé komin upp alveg ótrúlega flókin og undarleg staða í kjaraviðræðum á hinum almenna vinnumarkaði. En nú berast fregnir af því að drög að nýjum samningi á milli Flóabandalagsins, VR og Samtaka atvinnulífsins liggi í loftinu en þessir aðilar hafa frestað boðuðu verkfalli um fimm daga en verkafallið átti að hefjast á miðnætti annað kvöld.

Rétt er að vekja strax athygli á því að landsbyggðarfélögin innan Starfsgreinasambands Íslands hafa ekki frestað boðuðu verkfalli sem mun hefjast á miðnætti á morgun. Ástæðan fyrir því er einföld, landsbyggðarfélögin hafa ekkert heyrt frá Samtökum atvinnulífsins og vita því ekkert um innihaldið í þessum samningsdrögum sem liggja fyrir á milli áðurnefndra aðila.

Formaður lýsir yfir fullkominni vanþóknun á þessum vinnubrögðum Samtaka atvinnulífsins í ljósi þess að landsbyggðarfélögin hafa nú þegar tekið þrjá daga í verkföll og næsta verkfallshrina hefst eftir einungis 36 klukkutíma. SA virðist líta landsbyggðarfyrirtækin allt öðrum augum en fyrirtæki á höfuðborgarsvæðinu og varla eru landsbyggðarfyrirtækin sem tilheyra SA ánægð með að ekki sé reynt að forða verkfallsaðgerðum á landsbyggðinni eins og gert er á höfuðborgarsvæðinu.

En hvað skyldi vera í þessum samningsdrögum sem Flóinn og VR eru að kokka upp?  Formenn innan SGS hafa því miður ekki fengið neinar upplýsingar aðrar en þær sem birst hafa í fjölmiðlum. En við fyrstu sýn virðist sem Flóinn og VR séu að semja á grundvelli kröfugerðar landsbyggðarfélaganna sem byggist á þriggja ára samningi en rétt er að vekja athygli á að Flóinn og VR voru búin að gefa út að þau vildu bara semja til eins árs því þau treystu ekki stjórnvöldum en það er greinilegt að traustið á stjórnvöld er komið til baka.

Einnig kom fram í fréttum í dag að krafa landsbyggðarfélaganna um að lágmarkslaun verði orðin 300.000 kr. innan þriggja ára sé til umræðu á milli SA og Flóans og VR en þá kröfu hafa þessi félög ekki verið með hingað til enda viljað semja til eins árs eins og áður sagði.

En það er morgunljóst að æði margt á eftir að skýrast eins og t.d:

·         Hvað eiga launataxtar verkafólks að hækka mikið? 

·         Verða lágmarkslaunin orðin 300.000 kr. innan þriggja ára? 

·         Frá hvaða tíma á samningurinn að gilda? Nú eru að verða liðnir 3 mánuðir frá því samningurinn rann út. 

·         Verður greidd einsgreiðlsa vegna þess að samningurinn hefur dregist um tæpa þrjá mánuði?

·         Hvað með sérstakar hækkanir hjá þeim sem starfa í útflutningsgreinunum eins og t.d. ferðaþjónustunni og fiskvinnslunni?

Fyrirgefið en af fenginni reynslu hefur formaður VLFA gríðarlegar áhyggjur af því að verkalýðshreyfingin klúðri því dauðafæri sem nú hefur skapast til að lagfæra kjör verkafólks svo um munar. En stöðunni sem verkalýðshreyfingin er með núna má líkja við vítaspyrnu í knattspyrnuleik þar sem boltanum hefur verið stillt upp á vítapunkti og það er enginn í markinu. Formaður vonar að verkalýðshreyfingin ætli ekki að leika sér að því að skjóta himinhátt yfir og klúðra því gullna tækifæri sem hún hefur til þess að lagfæra kjör þeirra sem lökust kjörin hafa. 

Formaður vonar að það verði samið þannig að laun verkafólks dugi fyrir þeim lágmarksframfærsluviðmiðum sem hið opinbera hefur gefið út og líka þannig að okkar félagsmenn geti haldið mannlegri reisn.  En eins og staðan er núna þá er ekkert sem bendir til annars en að verkfall á landsbyggðinni skelli á af fullum þunga á miðnætti annað kvöld. Allavega hafa landsbyggðarfélögin enga forsendu til að áætla annað eins og staðan er akkúrat núna.

Sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness vill minna sjómenn á að kosningu um nýgerðan kjarasamning lýkur klukkan 12:00 í dag.  Félagið hvetur sjómenn eindregið til að nýta sér kosningarrétt sinn og kjósa, en rétt er að geta þess að í gær var kosningarþátttaka rétt rúm 60%

Í ljósi þeirra umræðu á meðal sjómanna sjálfra þá eru umtalsverðar líkur á að kjarasamningurinn verði felldur og ef það gerist mun verkfall hefjast klukkan 20:00 í kvöld.

Niðurstaðan um atkvæðagreiðsluna ætti að leggja fyrir um klukkan 13:00 í dag.

Rétt í þessu lauk samningafundi samningaráðs Starfsgreinasambands Íslands með forsvarsmönnum Samtaka atvinnulífsins en formaður VLFA situr í samningaráði SGS. Það er óhætt að segja að staðan sé erfið, flókin og gríðarlega viðkvæm en Samtök atvinnulífsins hafa eins og fram hefur komið í fjölmiðlum óskað eftir að gerðar verði breytingar á kjarasamningnum. Breytingar sem tengjast lengingu á dagvinnutímabili, virkum vinnutíma og lækkun yfirvinnuálags. Samninganefnd Starfsgreinasambandsins hefur alfarið hafnað þessum hugmyndum á þeirri forsendu að alltof stuttur tími sé til að skoða, meta og yfirfara áhrif þessara breytinga á kjör okkar fólks. En við fyrstu sýn er æði margt sem bendir til þess að verkafólk væri að kaupa sína launahækkun að hluta til sjálft ef hugmyndir SA næðu fram að ganga. 

Samninganefnd SGS útilokar ekki að hægt verði að skoða þessar hugmyndir SA en til þess þarf mun lengri tíma til að vega og meta eins og áður sagði ávinning verkafólks af slíkri breytingu. Staðan er vandmeðfarin og ljóst að fátt getur komið í veg fyrir að verkfall skelli á 28. og 29. maí næstkomandi. Það er ánægjulegt til þess að vita að engan bilbug er að finna á íslensku verkafólki í þessum átökum enda er íslenskt verkafólk búið að fá upp í kok af þeirri misskiptingu og því óréttlæti sem ríkir í íslensku samfélagi. Daglega berast fréttir af miklum hagnaði íslenskra fyrirtækja og arðgreiðslur flæða yfir til eigenda þeirra eins og enginn sé morgundagurinn en á sama tíma er búið að ræsa út alla áróðursmeistara Samtaka atvinnulífsnis sem hafa það verk að vinna að hræða íslenskan almenning með því að verðbólga hér muni rjúka upp úr öllu valdi, gengið falla, atvinnuleysi stóraukast og verðtryggðar skuldir heimilanna stökkbreytast. 

Þessi hræðsluáróður á sér stað þrátt fyrir að kostnaðarmat kröfugerðar Starfsgreinasambands Íslands sé minna heldur en hagnaður Haga sem eiga og reka meðal annars Bónus og Hagkaup. Kostnaðarmatið nemur um 3,7 milljörðum á ári en hagnaður Haga var 3,8 milljarðar. Það er því magnað til þess að vita að hræðsluáróðursmeistararnir skuli spá hér dómsdegi ef kröfur SGS verði að veruleika, kröfur sem byggjast á þeim sjálfsögðu mannréttindum að dagvinnulaun dugi fyrir lágmarksframfærsluviðmiðum sem hið opinbera hefur gefið út en slíku er ekki til að dreifa í dag. 

Samningsaðilum ber siðferðisleg skylda til að ná saman áður en verkfall skellur á en til að það geti orðið þurfa Samtök atvinnulífsins að viðurkenna þá sjálfsögðu kröfu verkafólks að lágmarkslaun hækki jafnt og þétt á komandi árum og verði orðin 300.000 kr. innan 3 ára. En eins og staðan er í dag er fátt sem bendir til þess að sú verði raunin, allavega án verulegra átaka á íslenskum vinnumarkaði. En aldrei skal segja aldrei því vonandi fara forsvarsmenn Samtaka atvinnulífsins að átta sig á þeirri bláköldu staðreynd að íslenska þjóðin í heild sinni er sammála þessari eðlilegu, sanngjörnu og réttlátu kröfu um hækkun lægstu launa. 

Verkalýðsfélag Akraness er eitt fárra aðildarfélaga SGS sem ákvað að greiða verkfallsbætur strax eftir að fyrsta verkfallsdegi lauk og nú þegar hefur gríðarlegur fjöldi félagsmanna sótt um verkfallsbætur en félagið greiðir 10.000 kr. fyrir hvern verkfallsdag og því ljóst að kostnaður verkfallsjóðs VLFA er nú þegar orðinn milljónir króna vegna þeirra tveggja daga sem búnir eru af verkfallinu. Það er stefna Verkalýðsfélags Akraness að styðja og styrkja sína félagsmenn í þessum átökum enda eru þessir verkfallssjóðir til þess að mæta tekjutapi félagsmanna í hörðum vinnudeilum.

Þá liggur það fyrir að sjómenn hafa kolfellt nýgerðan kjarasamning í atkvæðagreiðslu, en talningu atkvæða var rétt í þessu að ljúka. 75,64% þeirra sem greiddu atkvæði sögðu nei við samningnum, sem þýðir einfaldlega að verkfall sjómanna mun hefjast kl. 20 í kvöld á nýjan leik, enda var verkfallinu einungis frestað til þess tíma. Með öðrum orðum, íslenski fiskiskipaflotinn mun taka inn veiðarfæri sín og halda til hafnar kl. 20 í kvöld. Ljóst er að framundan eru gríðarlega erfiðar kjaraviðræður við útgerðarmenn, en niðurstaða úr þessari kosningu er afdráttarlaus: innihald síðasta samnings var of rýrt og því ber aðilum að setjast að nýju við samningsborðið og reyna að finna lausn á deilunni.

Sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness mun halda fund með sjómönnum í byrjun næstu viku, en fundurinn verður auglýstur nánar síðar, en það er ljóst að nú þarf að heyra í sjómönnum til að fara yfir hvað það er sem þarf nákvæmlega að koma til til að hægt verði að ganga frá nýjum kjarasamningi og mun Verkalýðsfélag Akraness ekki láta sitt eftir liggja í þeim efnum að reyna að leysa þessa deilu.

Nánari niðurstaða atkvæðagreiðslunnar var með eftirfarandi hætti:

Á kjörskrá voru 1.098 sjómenn og af þeim greiddu 743 atkvæði eða 67,7%.

Já sögðu 177 eða 23,82% þeirra sem greiddu atkvæði.

Nei sögðu 562 eða 75,64% þeirra sem greiddu atkvæði.

Auðir seðlar voru 4 eða 0,54% greiddra atkvæða.

Eins og alþjóð veit þá kolfelldu sjómenn í vikunni nýgerðan kjarasamning við Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi með um 80% atkvæða. Rétt er að geta þess að þetta var í annað sinn á árinu sem sjómenn fella kjarasamning við útgerðamenn en í júní felldu sjómenn samning með 66% atkvæða.

Það er því morgunljóst að skollið er á grjóthart verkfall á milli sjómanna og útgerðamanna og staðan grafalvarleg. Krafa sjómanna er hvellskýr, að útgerðamenn komi fram við þá af virðingu og hlustað sé á þeirra sanngjörnu kröfur. Það liggur fyrir að sjómenn sem hafa verið kjarasamningslausir frá 1. janúar 2011 eða í ein 6 ár krefjast þess að tekið verði tillit til þeirra hófværu kröfugerðar.

En hvaða atriði vilja sjómenn ná fram í nýjum kjarasamningi og eru þetta ósanngjarnar kröfur? Förum yfir nokkur atriði sem sjómenn hafa farið fram á:

Tekið verði strax á mönnunarmálum á uppsjávarskipum og ísfisktogurum: Af hverju vilja sjómenn taka á þessum mönnunarmálum? Jú, vegna þess að sjómenn telja að búið sé að fækka það mikið um borð t.d. í uppsjávarskipum að það sé farið að ógna öryggi þeirra við sín störf. Vissulega er rétt að geta þess að búið var að setja saman nefnd sem á að rannsaka þessi mönnunarmál, en sjómenn vilja að tekið sé á þessu strax því öryggi þeirra er í húfi.

Tekið verði á fæðiskostnaði sjómanna: Hvaða hemja er það að sjómenn þurfi að greiða sjálfir fæði um borði í skipum þar sem þeir eru innilokaðir? Fjölmörg fyrirtæki í landi greiða fæðiskostnað sinna starfsmanna og sem dæmi þá fá allir starfsmenn í stóriðjunum á Íslandi frítt fæði því starfsmenn komast ekkert heim í mat, en þeir borga hinsvegar fæðisskatt sem nemur um 450 krónum á dag.

Nýsmíðaálag verði endurskoðað: Í dag þurfa sjómenn að vissum skilyrðum uppfylltum að greiða allt að 10% af sínum launum í nýsmíðaálag í 7 ár eftir að nýtt skip er smíðað. Í samningum sem var felldur var gert ráð fyrir að þetta nýsmíðaálag myndi fjara út á 14 árum, en eðlilega sætta sjómenn sig ekki við að þurfa að greiða þetta álag enda sjá allir viti bornir menn hversu ósanngjarnt það er að láta sjómenn taka þátt í slíkum kostnaði. Því er krafan skýr: að þetta nýsmíðaálag verði endurskoðað og komið verði meira til móts við sjómenn hvað þetta álag varðar.

Endurskoða þarf olíugjaldið: Í dag eru 30% af aflaverðmæti dregin frá vegna olíugjaldsins og því standa eftir 70% til skipta til áhafnar. Það er skýlaus krafa sjómanna að þessi viðmið verði endurskoðuð.

Sjómannaafsláttur komi inn: Það var þyngra en tárum taki þegar ríkisstjórnin sem var við stjórnartaumanna árið 2009 tók þá ákvörðun að afnema sjómannaafsláttinn í þrepum, en í árslok 2014 féll hann endanlega út. Árið 2010 nam sjómannaafslátturinn 987 kr. á dag eða sem nam tæpum 30 þúsund krónum á mánuði. Þetta var tekið af sjómönnum með einu pennastriki án þess að nokkuð kæmi í staðinn. Rétt er að geta þess að flestar þjóðir sem við viljum bera okkur saman við umbuna sínum sjómönnum með sjómannaafslætti. Það er því ljóst að aðkoma stjórnvalda að lausn þessarar deilu þarf að vera í formi þess að sjómenn fái aftur einhvern sjómannaafslátt eins og aðrir sjómenn í þeim löndum við viljum bera okkur saman við.

Þetta eru nokkur af þeim atriðum sem sjómenn telja nauðsynleg til að hægt verði að ganga frá nýjum kjarasamningi og íslenskir sjómenn eiga það skilið að hafa góð laun og komið sé fram við þá af virðingu. Það á að vera öllum ljóst að sjómenn vinna oft og títt við afar erfiðar, krefjandi og hættulegar aðstæður þar sem allra veðra er von og það víðsfjarri sinni fjölskyldu og sínum nánustu.

Það er viss fórn að vera sjómaður við Íslandsstrendur enda liggur fyrir að sjómenn hafa mun minni möguleika að taka þátt í uppeldi barna sinna og horfa á þau vaxa úr grasi.

Það er mikilvægt að almenningur átti sig á þessari fórn sem sjómenn færa við sín störf eins t.d. að vera staddir úti á rúmsjó þegar alvarlegir atburðir gerst í fjölskyldu sjómanna. Dæmi eru um sjómenn sem hafa misst einhvern nákomin og það tekur kannski einhverja daga að komast heim til fjölskyldunnar. Svona dæmi hafa svo sannarlega gerst, eins og til dæmis sjómaður sem tilheyrir sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness. Hann var á kolmunnaveiðum við Færeyjar þegar hann fékk tilkynningu um að dóttir hans hefði látist í bílslysi og það tók sjómanninn um tvo sólarhringa að komast heim í faðm fjölskyldu sinnar.

Fórn sjómanna birtist í fleiri þáttum eins og öryggismálum því það er ekkert grín að veikjast alvarlega eða slasast um borð í skipi út á ballarhafi víðsfjarri allri læknisþjónustu. Við slíkar aðstæður þurfa sjómenn að reiða sig algerlega á kraftaverkamennina sem starfa á þyrlum Landhelgisgæslunnar, en núna eru meira að segja blikur á lofti með að sjómenn geti stólað á þá þjónustu vegna fjárskorts hjá Landhelgisgæslunni. Það er með ólíkindum að Alþingi tryggi ekki Landhelgisgæslunni þá fjármuni svo að hægt sé að tryggja fulla þjónustu hjá þyrlusveitum Landhelgisgæslunnar, enda eru þyrlunar lífæð sjómanna ef einhver vá á sér stað um borð í fiskiskipum. Þessar fórnir íslenskra sjómanna eru blákaldar staðreyndir sem ekki á að gera lítið úr og því mikilvægt að kjör og aðbúnaður sjómanna sé með þeim hætti að sómi sé af.

Oft heyrist að kjör sjómanna sé gríðarlega góð og já, vissulega hafa kjör sjómanna verið blessunarlega góð og þá sérstaklega eftir hrun þegar krónan veiktist mikið. En slíku er ekki til að dreifa í dag enda hefur ekki aðeins krónan styrkst mikið að undanförnu heldur hefur afurðaverð einnig lækkað umtalsvert og hefur þetta gríðarleg neikvæð áhrif á kjör sjómanna. Að sjálfsögðu vita sjómenn að þeir eru á hlutaskiptum og kjör þeirra geta sveiflast upp og niður. Þannig hefur það alltaf verið.

En það breytir samt ekki þeirri staðreynd að þeir hafa verið kjarasamningslausir í 6 ár og vilja að komið sé fram við þá af virðingu og störf þeirra séu metin að verðleikum og hlustað sé á þeirra kröfur sem eru þegar allt er á botninn hvolft sanngjarnar, réttlátar og hóflegar.

Það er gríðarlega mikilvægt að almenningur átti sig á því að það er íslenskur sjávarútvegur með sjómenn og fiskvinnslufólk í broddi fylkingar sem hefur gert það að verkum að okkur hefur tekist að byggja upp þá innviði samfélagsins sem við búum nú við. Án sjómanna og sjávarútvegs væri okkar samfélag ekki í þeim gæðaflokki sem við þekkjum og teljum sjálfsagt. Það vita allir að sjómenn hafa í gegnum áratugina skapað langmestu gjaldeyristekjurnar fyrir íslenskt þjóðarbú sem hefur gert okkur kleyft að byggja upp heilbrigðis- mennta- og okkar velferðakerfi. Ábyrgð útgerðamanna er mikil við að leysa þessu deilu og þeir verða að fara að láta af þessum hroka, virðingaleysi og skilningsleysi sem þeir sýna sjómönnum og þeir verða að ganga að sanngjörnum kröfum sjómanna því mikið er í húfi fyrir þjóðfélagið allt.

Við Alþingismenn vil formaður Verkalýðsfélags Akraness segja: látið ykkur ekki detta í hug að setja lög á þessa kjaradeilu sjómanna við útgerðamenn enda væri það stórundarlegt ef svo myndi gerast í ljósi þess að læknar og heilbrigðisstarfsmenn voru í löngu verkfalli fyrir nokkrum misserum síðan án þess að fá á sig lög þrátt fyrir að mannslíf væru jafnvel í hættu. Formaður VLFA segir þetta því sjómenn hafa oft þurft að búa við það að fá á sig lög. Hins vegar er mikilvægt að Alþingi komi að þessari alvarlegu deilu með því að skila til baka þeirri kjaraskerðingu sem Alþingi framkvæmdi árið 2009 þegar sjómannaafslátturinn var tekinn af sjómönnum.

Formaður Verkalýðsfélags Akraness er nú kominn í samninganefnd Sjómannasambandsins og hann mun klárlega leggja sig allan fram við að reyna að leysa þessa deilu með sínum samherjum með hagsmuni sjómanna að leiðarljósi. Það er þó ljóst að framundan eru gríðarlega átök ef útgerðamenn verða ekki tilbúnir að brjóta odd af oflæti sínu og mæta réttlátum kröfum sjómanna.