Það kom formanni Verkalýðsfélags Akraness ekki á óvart að grunur væri á að erlendu starfsmennirnir sem lentu í rútuslysinu í Fljótsdal á sunnudaginn sl. hefðu ekki allir tilskilin leyfi til að starfa hér á landi.

Verkalýðsfélag Akraness hefur margoft bent á að töluverð brotalöm sé á því að fyrirtæki skrái erlenda starfsmenn eins og lög kveða á um.

Verkalýðsfélag Akraness hefur haldið úti mjög öflugu eftirliti með þeim fyrirtækjum sem hafa erlenda starfsmenn í sinni þjónustu.  Er það gert til að tryggja að kaup og kjör séu eftir íslenskum kjarasamningum og einnig til að tryggja að starfsmenn séu skráðir í samræmi við lög og reglugerðir.

Á síðustu þremur árum hefur VLFA margoft þurft að hafa afskipti af fyrirtækjum sem ekki hafa farið eftir þeim leikreglum sem gilda á íslenskum vinnumarkaði. 

Sem dæmi þá lagði félagið fram kæru til lögreglunnar í júní á hendur fyrirtæki að nafni Formaco.  Kæran var lögð fram vegna grunsemda um að erlendir starfsmenn sem voru á vegum fyrirtækisins væru ekki skráðir eins og lög kveða skýrt á um.

Við rannsókn málsins kom fram að grunsemdir Verkalýðsfélags Akraness voru á rökum reistar en 27 starfsmenn frá Litháen voru að störfum hjá fyrirtækinu.  Starfsmennirnir voru ekki með íslenskar kennitölur, dvalarleyfi né skráðir hjá Vinnumálastofnun eins og skýrt er kveðið á um í lögum þó svo að sumir þeirra væru búnir að starfa hér á landi í rétt tæpt ár.

Mjög líklegt er að Litháarnir hafi ekki verið sjúkratryggðir hér á landi þar sem þeir voru ekki með íslenskar kennitölur.

Lögin eru skýr, vinnuveitandi hefur 10 daga til að tilkynna og skila inn ráðningarsamningi þegar nýr erlendur starfsmaður hefur störf hjá fyrirtækinu.  Lögin kveða einnig á um að Vinnumálastofnun hafi heimild til að beita dagsektum ef fyrirtæki trassa að skrá erlenda starfsmenn til Vinnumálastofnunar að 10 dögum liðnum.  Sektin getur numið allt að 50.000 á dag.  Samkvæmt upplýsingum sem formaður hefur aflað sér þá hefur Vinnumálastofnun aldrei beitt dagsektum frá því lögin tóku gildi og verður það að teljast afar athygilsvert í ljósi þess að skráningum samkvæmt nýju lögunum hefur verið verulega ábótavant . 

Mál Formaco er ennþá hjá lögreglu og formaður VLFA trúir ekki öðru en að ákært verði í málinu því öll gögn sýna að fyrirtækið hefur brotið lög bæði hvað varðar skráningu sem og skil á opinberum gjöldum af erlendu starfsmönnunum.

Það er ótrúlegt að það þurfi óhapp eins og áðurnefnt rútuslys til að hinir ýmsu aðilar taki við sér.  Eins og áður sagði þá hefur VLFA margoft bent á þetta vandamál og telur formaður að hundruðir ef ekki þúsundir erlendra starfsmanna séu að störfum hér á landi án tilskilinna leyfa. 

Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráherra hefur látið hafa eftir sér í fjölmiðlum í dag að greinilegt væri að brotalöm væri í eftirliti með erlendu vinnuafli á íslenskum vinnumarkaði.  Verkalýðsfélag Akraness hefur margoft bent á að eftirliti væri ábótavant og félagsmálaráðherra er það fullkunngt, enda hefur verið margoft vitnað í umsagnir Verkalýðsfélags Akraness á Alþingi þegar málefni erlends vinnuafls hefur verið til umfjöllunar á Alþingi Íslendinga.  Félagsmálanefnd Alþingis óskaði eftir umsögn frá VLFA vegna nýrra laga um erlent vinnuafl í þeirri umsögn benti félagið á að auka þyrfti heimildir stéttarfélaga til að hafa eftirlit með íslenskum vinnumarkaði.  Því miður hlustaði Alþingi ekki á þau varnaðarorð sem heyrðust víða frá verkalýðshreyfingunni um að auka þyrfti heimildir stéttarfélaga til að hafa eftirlit með fyrirtækjum sem væru með erlent vinnuafl í sinni þjónustu. 

Félagsmönnum Verkalýðsfélags Akraness hefur fjölgað gríðarlega frá áramótum, en þá voru félagsmenn VLFA 2.117. Í dag eru þeir rétt tæplega 2.500 og hefur þeim fjölgað um rétt tæpa 400 félagsmenn eða sem nemur 18%.

Af þessum 2.500 félagsmönnum koma 300 erlendis frá, langflestir frá Austur - Evrópu.

Sú jákvæða uppbygging sem orðið hefur á Grundartangasvæðinu á undanförnum misserum skýrir að mestu þessa miklu fjölgun.

Það er óhætt að segja að framtíð Verkalýðsfélags Akraness sé nokkuð björt sé tekið tillit til þeirra fjölgunar sem orðið hefur í félaginu á undanförnum mánuðum og þess góða atvinnuástands sem ríkir á félagssvæði VLFA um þessar mundir.

Það mun styrkja stoðir atvinnlífsins hér á Akranesi enn frekar ef áætlanir forsvarsmanna HB-Granda ganga eftir um að flytja alla landvinnsluna frá Reykjavík hingað upp á Akranes eins og þeir hafa nú þegar tilkynnt um.

Í dag er verið að byggja 295 nýjar íbúðir hér á Akranesi og sýnir það hversu gríðarlegur uppgangur er hér á Akranesi um þessar mundir og það góða atvinnuástand sem hér ríkir.  

Í dag búa 6.169 íbúar á Akranesi og hafa þeir aldrei verið fleiri, ástæðan fyrir þessari miklu fjölgun er eins og áður sagði gott atvinnuástand og ekki síður það góða samfélag sem hér ríkir.

Grétar Þorsteinsson, forseti Alþýðusambands Íslands, segir á visi.is í dag að reikna megi með kröfum um verulegar hækkanir lægstu launa þegar núgildandi kjarasamningar renna úr gildi um næstu áramót. Hann segir eðlilega töluverðar væntingar ríkja hjá almennu verkafólki um kauphækkanir.

Grétar segir að gríðarlegur þrýstingur hafi verið á vinnumarkaðnum og hvert fyrirtækið á fætur öðru sýni methagnað, svo ekki sé talað um ofurlaun forstjóranna.

Stjórn verkalýðsfélagsins Hlífar í Hafnarfirði sendi frá sér ályktun á dögunum þar sem sagt var að lægstu laun þyrftu að hækka um allt að 30 prósent. Forseti Alþýðusambandins vill ekki fullyrða á þessu stigi, hvort það verði hin almenna krafa.

Í þennslunni á vinnumarkaði undanfari ár hefur átt sér stað alger sprenging í fjölda erlends verkafólks á Íslandi, enda annar íslenskt verkafólk ekki eftirspurninni eftir vinnuafli. Grétar telur að þessi staða styrki kröfugerð verkalýðshreyfingarinnar í komandi viðræðum.

Með þessari yfirlýsingu forsetans er hann að taka undir með þeim talsmönnum verkafólks sem talað hafa fyrir verulegum hækkunum lægstu kauptaxta í komandi kjarasamningum. Verkalýðsfhreyfingin virðist því ætla að koma samstiga að því markmiði að hækka laun þeirra sem eru hvað verst settir í dag og kallað hafa eftir verulegum hækkunum.

Svo virðist vera að nokkuð víðtæk samstaða sé að nást innan Starfsgreinasambands Íslands um að aðalkrafan í komandi kjarasamningum verði að færa lágmarkstaxtana í námunda við þau markaðslaun sem almennt er verið að greiða á vinnumarkaðnum.

Verkalýðsfélag Akraness nefndi það fyrir fáeinum mánuðum að aðalkrafan í komandi kjarasamningum ætti að vera að færa lágmarkslaunin í átt að markaðslaunum og til að það tækist þyrftu lágmarkstaxtarnir að hækka um 30% til 40%.

Nú er afar ánægjulegt að sjá að nokkuð víðtæk samstaða virðist vera að skapast innan SGS um að hækka lágmarkslaunin allverulega í næstu kjarasamningum. Verkalýðsfélagið Hlíf í Hafnafirði sendi t.d. frá sér ályktun um 30% hækkun á lágmarkstöxtum og formaður Verkalýðsfélags Húsavíkur sagði í fréttum í gær að krafan í næstu kjarasamningum ætti að vera að lágmarkslaun hækkuðu úr 125 þúsund í 160.000 til 170.000.  Einnig var haft eftir formanni SGS í fréttum ekki alls fyrir löngu að hækka þyrfti lágmarkslaunin allverulega í næstu kjarasamningum.

Formaður Verkalýðsfélags Akraness er ekki í nokkrum vafa um að með víðtækri samstöðu í næstu kjarasamningum innan Starfsgreinasambandsins verði hægt að lyfta þessum skammarlega lágu lágmarkslaunum í átt að markaðlaununum.  Einfaldlega vegna þess að samstaða er hornsteinn að árangri í komandi kjarasamningum.

Formaður félagsins hefur áður sagt að lágmarkslaunin séu íslensku samfélagi til skammar og við forystumenn í stéttarfélögum innan SGS getum ekki skotið okkur undan þeirri ábyrgð.