Samninganefnd Starfsgreinasambands Íslands mun funda með fulltrúum Samtaka atvinnulífsins í húsakynnum Ríkissáttasemjara á morgun. Er þetta fyrsti fundurinn á þessu ári, en ljóst er að nú munu kjaraviðræðurnar hefjast að fullu.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá hefur samninganefndin þegar lagt fram kröfugerð og byggist hún á hækkun lágmarkslauna úr 165.000 kr. í 200.000 kr. frá 1. desember sl. auk töluverðra tilfærslna starfa á milli launaflokka.

Félagið er einnig að hefja viðræður á fullu vegna kjarasamninga Elkem Ísland, Klafa og Síldarbræðslunnar á Akranesi auk þess sem launaliður kjarasamnings Norðuráls er laus frá síðustu áramótum. Félagið hefur skilað inn kröfugerð vegna þessara samninga, en þess er krafist að laun hækki um rúm 27%.

Þessa stundina ríkir vetrarveður hér á landi og er það tilfinning formanns félagsins að þær kjaraviðræður sem nú fara í hönd geti orðið jafn stormasamar og kaldar og það veður sem nú geisar. Það er á forsvarsmönnum Samtaka atvinnulífsins að skilja að samningsvilji þeirra er lítill, ef marka má áherslur þeirra. En þeir leggja áherslu á langtímasamning til þriggja ára án þess að umframhækkun komi á umsamda kauptaxta kjarasamninga.

Það er algjörlega morgunljóst að félagið mun sækja fram af fullum þunga gagnvart þeim útflutningsfyrirtækjum sem félagið er með samninga við eins og t.d. Elkem Ísland og Norðurál auk þeirra fiskvinnslufyrirtækja sem selja sínar afurðir í erlendri mynt. Þessi fyrirtæki hafa fulla burði og getu til að hækka laun sinna starfsmanna umtalsvert.

Nú um áramótin dundu enn og aftur skattahækkanir og gjaldskrárhækkanir á alþýðu þessa lands og er þetta til viðbótar þeim gríðarlegu skattahækkunum sem urðu á árinu 2010. Nýjustu skattahækkanirnar sem tóku gildi nú um áramótin voru að greiðsluþátttaka sjúklinga vegna heilbrigðisþjónustu hækkaði að jafnaði um tæp 3% og hlutur sjúklinga í lyfjakostnaði hækkaði einnig. Tóbak hækkaði um 3% og léttvín og bjór um 4%. Einnig hækkuðu vörugjöld á fjölmargar bifreiðar og síðast en ekki síst þá hækkaði bensínið umtalsvert en ef ég man þetta rétt þá er þetta fjórða skattahækkunin sem orðið hefur á bensíni á skömmum tíma. Ekki má heldur gleyma því að ríkisstjórnin er byrjuð að stíga það skref að afnema sjómannaafsláttinn í þrepum en hann lækkaði um 25% um áramótin. Og ríkisstjórnin heldur áfram með hugmyndir um miskunnarlausa skatta á almenning en nú eru uppi hugmyndir um að setja vegtolla allt í kringum höfuðborgarsvæðið. Með öðrum orðum, ríkisstjórn Íslands leggur álögur á íslenska launþega eins og enginn sé morgundagurinn.

Svíkja Stöðugleikasáttmálann

Þær skattahækkanir sem nú hafa litið dagsins ljós eru langt umfram það sem samið var um í hinum margfræga stöðugleikasáttmála sem er nú löngu dáinn drottni sínum. En það þykja nú svosem ekki stór tíðindi þó ríkisstjórn Íslands standi ekki við það sem um var samið í þeim sáttmála enda hefur þeim nánast tekist að svíkja hvert einasta atriði sem þar var um samið. Rétt er að rifja upp að ríkisstjórnin hefur svikið verkalýðshreyfinguna um verðtryggingu persónuafsláttar sem hefði komið þeim tekjulægstu hvað best.

Öllu varpað á launþega

Þessu til viðbótar eru hin ýmsu sveitarfélög í nákvæmlega sama gírnum og ríkisstjórn Íslands, það er, að varpa öllum sínum vanda viðstöðulaust yfir á neytendur, enda hafa gjaldskrár í mörgum sveitarfélögum hækkað gríðarlega á undanförnum tveimur árum. Ekki má gleyma orkufyrirtækjunum sem hafa verið að hækka sínar gjaldskrár og frægasta hækkunin er tæplega 30% hækkun hjá Orkuveitu Reykjavíkur á nýliðnu ári. Eins og allir vita þá hafa þessar skatta- og gjaldskrárhækkanir þau áhrif að verðtryggðar skuldir landsmanna hækka umtalsvert í gegnum hækkun á neysluvísitölunni. Eina verðbólgufóðrið sem heldur verðbólgunni gangandi þessa dagana eru þessar skelfilegu skatta- og gjaldskrárhækkanir hjá hinu opinbera.

Rök forsvarsmanna ríkisstjórnarinnar, sveitarstjórnarmanna og forsvarsmanna orkufyrirtækjanna fyrir þessum skefjalausu hækkunum eru að engar aðrar leiðir séu færar til að mæta fjárhagsvanda þeirra. Með öðrum orðum, öllum vanda áðurnefndra aðila er varpað viðstöðulaust yfir á íslenska launþega en á sama tíma er ætlast til þess að þeir sýni stillingu í komandi kjarasamningum.

Þolinmæðin tæmd

Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra, sagði í áramótaávarpi sínu að þakka beri launafólki fyrir þolinmæði og þrautseigju, þrátt fyrir mikla og óhjákvæmilega kjaraskerðingu vegna hrunsins hefur þetta fólk haldið hjólum atvinnulífsins og opinberrar þjónustu gangandi. Hún sagði einnig að þetta væri ekki sjálfsagt eins og við sjáum víða í kringum okkur þar sem verkföll og mótmæli lama heilu samfélögin og sagði hún að það væri það sem við þyrftum síst á að halda núna.  Við Jóhönnu og hennar ríkisstjórn vill formaður félagsins segja að þolinmæði og þrautseigja íslenskra launþega er algjörlega tæmd með þessum síðustu skattaaðgerðum ríkisstjórnarinnar og því óréttlæti og úrræðaleysi er lítur að skuldavanda heimilanna.

Vissulega er það rétt hjá forsætisráðherranum að verkföll eru það sem við þurfum síst á að halda nú en það er morgunljóst að íslenskir launþegar munu af fullum þunga þurfa að mæta sínum vanda vegna þessara miskunnarlausu skatta- og gjaldskrárhækkana með hækkun launa. Að reka heimili er ekkert öðruvísi en að reka fyrirtæki.

Sótt af fullri hörku

Það er mat formanns að ef það tekst ekki með góðu að ná til baka þeirri kaupmáttarskerðingu sem launþegar hafa orðið fyrir þá er ekkert annað í stöðunni en að sækja þær launahækkanir af fullri hörku. En nú er að verða liðinn einn og hálfur mánuður frá því kjarasamningar á hinum almenna vinnumarkaði runnu út og ljóst að það mun draga til tíðinda í viðræðum við Samtök atvinnulífsins fljótlega. Það er mat formanns félagsins að það komi ekki annað til greina en að íslenskum launþegum verði skilað til baka þeirri kaupmáttarskerðingu sem þeir hafa orðið fyrir frá hruni. Meira verður ekki lagt á herðar alþýðu þessa lands og nú er komið að öðrum að axla ábyrgð í þessu samfélagi, enda er þolinmæðin og þrautseigjan hjá alþýðunni algjörlega tæmd og það fyrir löngu.

Stjórn og trúnaðarráð Verkalýðsfélags Akraness hélt sinn árlega jólatrúnaðarráðsfund í gærkvöldi. Formaður félagsins fór yfir kröfugerðir vegna komandi kjarasamninga og gerði grein fyrir því helsta sem gerst hefur á starfsárinu sem nú er að líða. Það kom fram í máli formanns að framundan séu afar erfiðar kjaraviðræður en eins og áður hefur komið fram þá liggur fyrir að það eru atvinnugreinar í okkar samfélagi sem eru mun betur í stakk búnar en aðrar til að mæta umtalsverðum hækkunum á launakjörum sinna starfsmanna og átti formaður þar við allar útflutningsgreinarnar. Það kom skýrt fram í máli hans að sótt verði af fullum þunga á þessar greinar, það er að segja, stóriðjurnar og fiskvinnslufyrirtækin.

Eins og fram hefur komið í fréttum hafa fjölmörg fiskvinnslufyrirtæki greitt sínum starfsmönnum jólabónus og hefur sá jólabónus numið allt að 260 þúsund krónum umfram gildandi kjarasamninga og ber því að sjálfsögðu að fagna. Hins vegar hörmuðu fundargestir að HB Grandi, sem er eitt af stærstu fiskvinnslufyrirtækjum á Íslandi, skildi hafa hafnað því að greiða sambærilegan jólabónus og önnur fiskvinnslufyrirtæki höfðu gert til handa sínu starfsfólki. Þessi jólabónus sem greiddur hefur verið út af hinum ýmsu fiskvinnslufyrirtækjum sýnir svo ekki verður um villst að afkoma þessara fyrirtækja er nægilega góð til að mæta kröfum verkalýðshreyfingarinnar um stórhækkun launa til handa fiskvinnslufólki.

Formaður fór einnig yfir að nú eru 7 ár liðin frá því að ný stjórn tók við Verkalýðsfélagi Akraness eftir gríðarleg átök sem átt höfðu sér stað í félaginu um langa hríð. Árangurinn sem núverandi stjórn hefur náð á þessum 7 árum er einstakur. Þegar ný stjórn tók við þann 19. nóvember 2003 var félagið nánast fjárvana. Félagssjóður var rekinn á yfirdrætti og peningalegar innistæður félagsins voru af afar skornum skammti. Í dag hefur stjórninni tekist að byggja alla sjóði félagsins vel upp og heildar innistæður félagsins hafa aukist gríðarlega á þessum 7 árum enda verður stéttarfélag að vera fjárhagslega sterkt til að geta þjónað sínum félagsmönnum eins og kostur er.

Það kom fram í máli formanns að það er ekki bara að félaginu hafi tekist að byggja sjóði félagsins upp á þessum 7 árum heldur hefur félagið einnig bætt við sjö nýjum styrkjum til handa félagsmönnum og hefur sjúkrasjóður félagsins greitt út tæpar 200 milljónir á þessum 7 árum. Einnig hefur félagið greitt út milljónir króna í fræðslustyrki.

En það sem vakti mikla athygli fundarmanna var hvað réttindabarátta félagsins hefur skilað félagsmönnum gríðarlegum ávinningi. Á þessum 7 árum hefur félagið innheimt yfir 100 milljónir króna vegna brota á kjarasamningum og með innheimtu í gegnum Ábyrgðarsjóð launa vegna gjaldþrota fyrirtækja. Það gera að meðaltali rúmar 14 milljónir á ári hverju frá því ný stjórn tók við.

Helstu dæmin um mál sem félagið hefur náð að vinna fyrir sína félagsmenn er til dæmis hlutdeild í arðgreiðslum hjá Elkem Ísland en sú barátta skilaði starfsmönnum tæpum 8 milljónum króna. Nýjasta dæmið sem félagið náði að knýja fram var eingreiðsla til handa sérkjaramönnum Norðuráls og nam sú heildarupphæð um 10 milljónum króna. Hæsta einstaka greiðslan til handa félagsmanni eru 3 milljónir vegna sjómanns sem var afleysingamaður í sínum fyrsta túr og slasaðist en honum hafði verið tjáð að hann ætti ekki rétt á launum þar sem hann hefði verið í afleysingum. Félagið fór í málið og að sjálfsögðu átti hann fullan rétt til launa enda hafði maðurinn slasast um borð í skipinu. Eitt af stóru málunum sem félagið fór í var til dæmis þegar stjórn HB Granda greiddi arðgreiðslur til eigenda á sama tíma og launafólk hafði verið þvingað til að afsala sér og fresta sínum launahækkunum. Þessi barátta skilaði því að allir starfsmenn HB Granda fengu sínar umsömdu launahækkanir og fjölmörg fiskvinnslufyrirtæki vítt og breitt um landið fylgdu í kjölfarið og stóðu við þá samninga sem höfðu verið gerðir á sínum tíma. Þessi vinna skilaði hverjum og einum starfsmanni nálægt 150 þúsund krónum.

Verkalýðsfélag Akraness tók félagsleg undirboð á erlendum verkamönnum á árunum 2005, 2006 og 2007 mjög föstum tökum enda var í mörgum tilfellum verið að brjóta á þessum mönnum með skelfilegum hætti. Félagið innheimti á þessum árum um 7 milljónir króna vegna hinna ýmsu brota er lutu að réttindum erlendra starfsmanna.

Á þessu sést að Verkalýðsfélag Akraness hefur kjark og þor til að taka á öllum málum sem upp koma og vílar ekki fyrir sér að fara í málin af fullum þunga með hagsmuni sinna félagsmanna ávallt að leiðarljósi. Þetta hefur farið misjafnlega í þá atvinnurekendur sem félagið hefur þurft að hjóla í og hefur félaginu nokkrum sinnum verið hótað málsókn vegna meiðyrða. Frægasta dæmið er þegar verið var að brjóta á starfsmönnum Glyms í Hvalfirði með skelfilegum hætti. En ekki hafa þessi fyrirtæki haft kjark né þor til að fara í mál við félagið enda hafði félagið ávallt rétt fyrir sér í þessum málum.

Það er stefna Verkalýðsfélags Akraness að verja hagsmuni sinna félagsmanna ávallt með kjafti og klóm þegar grunur er um brot á kjarasamningum og þannig verður það áfram.

Aðalfundur Sjómannadeildar Verkalýðsfélags Akraness var að ljúka rétt í þessu. Auk venjubundinna aðalfundarstarfa voru hin ýmsu mál til umfjöllunar en að sjálfsögðu bar hæst umræður um komandi kjarasamningar við Landsamband íslenskra útvegsmanna og þær hugmyndir að kröfugerð sem nú er verið að vinna að.

Fundarmenn voru sammála um að það skref sem nú á að stíga varðandi afnám sjómannaafsláttar verði mætt af fullum þunga. Fyrir liggur að sjómannaafsláttur á að lækka úr 987 kr. fyrir hvern lögskráningardag niður í 740 kr. frá og með 1. janúar 2011 eða sem nemur 25% lækkun. Síðan á afslátturinn að lækka aftur niður í 493 kr. árið 2012 og niður í 246 kr. árið 2013 og fellur síðan alfarið brott árið 2014.

Það er alveg ljóst að sjómenn munu ekki sætta sig við þá kjaraskerðingu sem felst í afnámi sjómannaafsláttarins og gagnrýndu fundarmenn stjórnvöld harðlega fyrir þessa ákvörðun. Það gengur ekki upp að sjómenn sem starfa árið um kring fjarri heimilum sínum njóti ekki einhvers konar skattaívilnunar eins og allir aðrir launþegar þessa lands. En eins og allir þekkja þá eru greiddir skattfrjálsir dagpeningar til annarra launþega þegar þeir þurfa að starfa fjarri sínu heimili. Við slíkt munu sjómenn ekki una.