Þegar lífskjarasamningurinn var undirritaður kom yfirlýsing frá stjórnvöldum í 6 liðum sem laut að því að draga jafnt og þétt úr vægi verðtryggingar hjá almennum neytendum. Því miður hunsuðu og sviku stjórnvöld umrædda yfirlýsingu.

Það vita allir sem vita vilja að vextir og verðtrygging hafa verið eitt af baráttumálum verkalýðshreyfingarinnar á liðnum árum enda ljóst að mikill fjármagnskostnaður heimilanna hefur gríðarleg áhrif á ráðstöfunartekjur heimilanna.

Það hefur verið afar erfitt að brjóta á bak aftur þetta skefjalausa dekur stjórnvalda og Seðlabankans í þágu fjármálakerfisins.

Almennt hafa stjórnvöld á hverjum tíma fyrir sig komið í veg fyrir að almenningur njóti sambærilegra vaxtakjara og án verðtryggingar eins og tíðkast í þeim löndum sem við viljum einna helst bera okkur saman við.

Seðlabankastjóri var í viðtali við Viðskiptablaðið á dögunum þar sem hann sagðist ekki sjá tilgang með því að banna verðtryggingu á neytendalánum til heimilanna. Svo skýtur hann á verðalýðshreyfinguna og segir að hún ætti frekar að leggja lóð á vogarskálarnar við að tryggja stöðugt verðlag.

Formaður verður að spyrja seðlabankastjóra hvort hann sé virkilega að halda því fram að það hafi verið íslensku launafólki að kenna að hér varð bankahrun sem gerði það að verkum að verðbólgan fór upp í 20% nánast á einni nóttu. Afleiðingarnar voru að verðtryggðar skuldir heimilanna stökkbreyttust um 400 milljarða, í dag nemur þessi upphæð núvirt rúmum 600 milljörðum. Það voru þúsundir fjölskyldna sem misstu heimili sín með skelfilegum afleiðingum.

Rétt að minna Seðlabankastjóra á að sérfræðingahópur um afnám verðtryggingar sem skilaði skýrslu árið 2014 komst að þeirri niðurstöðu að 40 ára jafngreiðslulán væru baneitraður kokteill sem banna þyrfti tafarlaust enda gera slík lán ekkert annað en að hækka fyrstu 20 til 25 árin frá því þau eru tekin.

Formaður spyr seðlabankastjóra eftirfarandi spurninga:

• Finnst þér eðlilegt að verðtryggð lán geri ekkert annað en að hækka fyrstu 20 til 25 árin eftir að þau eru tekin?
• Er það launafólki að kenna að gengi krónunnar á það til að sveiflast upp og niður?
• Er það launafólki að kenna að hér ríkir framboðs- og lóðaskortur sem leiðir til þess að fasteignaverð hækkar sem hefur áhrif til hækkunar á neysluvísitölunni?
• Finnst þér eðlilegt að allri ábyrgðinni sé varpað á lántakann með veitingu á verðtryggðum lánum.
• Af hverju eru aðrar þjóðir sem við viljum bera okkur saman við ekki að veita verðtryggð lán til heimila ef þetta eru svona skynsöm lán?
• Er eðlilegt að verðtryggingarjöfnuður banka sé með þeim hætti að þeir hagnist á verðbólgu eins og fram kom í áliti sérfræðingahópsins um afnám verðtryggingar?
• Er það eðlilegt að skatta- og tollahækkanir stjórnvalda leiði til þess að verðtryggðar skuldir heimilanna hækki?
• Er eðlilegt að stríðsátök í miðausturlöndum leiði til þess að skuldir heimilanna hækki vegna hækkunar á olíuverði?
• Af hverju var verðtrygging á launum afnumin árið 1983 en ekki á fjárskuldbindingum heimilanna?
• Finnst þér eðlilegt að viðskiptabankarnir þrír séu búnir að skila um 800 milljörðum í hagnað frá hruni?

Formaður VLFA gæti svo sem haldið áfram með spurningar en þetta eilífa dekur stjórnvalda og seðlabankans við fjármálaelítuna er orðið óþolandi, enda er dekrið allt á kostnað almennings og heimilanna.

Eins og ætíð er umtalsvert að gera við réttindavarðveislu fyrir félagsmenn Verkalýðsfélags Akraness en eins og fram hefur komið hér á heimasíðu félagsins þá hefur félagið innheimt vegna vangreiddra launa og ágreinings vegna túlkunar á ráðningarsamningum og kjarasamningum rétt rúman einn milljarð frá árinu 2004. Í þessu samhengi er ekki verið að taka tillit til margfeldisáhrifa sem sum réttindamálin hafa síðan leitt af sér til framtíðar. Stærsta einstaka málið sem félagið hefur innheimt fyrir sína félagsmenn er mál sem vannst fyrir dómstólum gegn Hval á síðasta ári en það skilaði um 100 milljónum.

Í þessari viku eru nokkur mál sem félagið vinnur að við að verja réttindi sinna félagsmanna. Einu lauk í gær með leiðréttingu til félagsmanns upp á 321.000 kr. vegna rangtúlkunar atvinnurekanda á hvernig hlutabótaleiðin skuli framkvæmd.

Annað lýtur að túlkun á starfslokum starfsmanns vegna atvinnusjúkdóms en það mál er í vinnslu en samkvæmt sérfræðingi í húðsjúkdómum eru umrædd veikindi að hans mati atvinnusjúkdómur en til þessa hefur fyrirtækið ekki fallist á þá niðurstöðu. Félagið mun klárlega fylgja þessu máli eftir alla leið enda eru það sérfræðingar í læknisfræðum sem vega og meta það hvort um atvinnusjúkdóm sé að ræða ekki atvinnurekendur.

Þriðja málið er um orlofsréttindi starfsmanna Norðuráls eftir að tekið var upp nýtt vaktakerfi eða hætt með 12 tíma vaktir og unnið þess í stað 8 tíma vaktir. Félagið hefur fært góð og gild rök fyrir sinni afstöðu í þessum ágreiningi og ljóst að um jafnvel tug milljóna hagsmuni er að ræða fyrir félagsmenn VLFA í þessu máli. Formaður hefur greint Samtökum atvinnulífsins frá því að ef ekki fæst niðurstaða í málið eins og VLFA túlkar þennan ágreining mun félagið láta á málið reyna fyrir Félagsdómi.

Það er morgunljóst að mikilvægi stéttarfélaga við að varðveita kjarasamningsleg réttindi sinna félagsmanna er gríðarlegt enda leikurinn á milli launamannsins og atvinnurekandans afar ójafn og er formaður nokkuð viss um að nánast ekkert af þessum málum hefðu fallið starfsmönnum í hag nema með aðkomu stéttarfélagsins.

Formannafundur Alþýðusambands Íslands var haldinn í vikunni og eins og alltaf nýtir formaður VLFA tækifærið á slíkum vettvangi til að koma fram þeim athugasemdum sem brenna á félaginu á hverjum tíma fyrir sig. Á fundinum var verið að ræða hin ýmsu mál eins og til dæmis svokölluð starfskjaralög sem til stóð að leggja fram á nýafstöðnu þingi en formaður gagnrýndi harðlega vinnubrögðin við vinnslu þess frumvarps enda var það unnið með ólýðræðislegum hætti og án nokkurs samráðs við stéttarfélögin en lögin hefðu náð yfir lögvarða hagsmuni félagsins. 

Málið var unnið nánast einhliða af forseta ASÍ með fulltrúum Samtaka atvinnulífsins í samráði við Félagsmálaráðuneytið en eftir að frumvarpið lá fyrir létu Efling, VR og VLFA greina frumvarpið og var það niðurstaða lögmanna áðurnefndra félaga að margt í frumvarpinu væri í raun afturför í réttindagæslu fyrir félagsmenn stéttarfélaganna. Var sérstaklega 14. grein frumvarpsins gagnrýnd sem og kafli sem lýtur að aðkomu Vinnumálastofnunnar. Það verður að gagnrýna harðlega forseta ASÍ fyrir það samráðsleysi sem ástundað var í þessu máli enda liggja fyrir lögvarðir hagsmunir stéttarfélaganna þegar breytingar á lögum er varða þau eru til vinnslu. 

Einnig var til umræðu ályktun vegna málefna er lúta að Play og starfskjörum sem fyrirtækið hefur gert við Íslenska flugstéttarfélagið en þar var send harðorð ályktun en formaður tók til máls undir þessum lið og sagðist taka heilshugar undir að mikilvægt væri að verkalýðshreyfingin stæði vörð um starfskjör launafólks og inni gegn félagslegum undirboðum á íslenskum vinnumarkaði en benti jafnframt á að aðildarfélög ASÍ gætu litið í eigin barm því árið 1998 hafi verið samið við Norðurál á Grundartanga um launakjör sem voru 32% lakari en hjá álverinu í Straumsvík og ekki bara það heldur ákváðu þau aðildarfélög sem eiga aðild að samningnum að afsala sér einum heilagasta rétti launafólks sem er verkfallsrétturinn. Þessu til viðbótar var samningurinn ekki borinn undir þá sem voru að fara að vinna eftir honum og á þeirri forsendu er um töluverða hræsni að ræða þegar verið er að gagnrýna starfskjör hjá Play enda hefur slíkt verið gert hjá aðildarfélögum ASÍ að semja um mun lakari kjör en þekkjast í sambærilegum iðnaði. Sem betur fer hefur VLFA tekist að ná verkfallsréttinum aftur til baka og ekki bara það heldur einnig lagfæra launakjörin með þeim hætti að ef eitthvað er eru þau komin uppfyrir álverið í Straumsvík í dag. Hann nefndi líka að samið hefði verið við United Silicon á Reykjanesi á sínum tíma um allt að 40% lakari laun en hjá Járnblendiverksmiðjunni á Grundartanga og því er þessi gagnrýni á Play eilítið grátbrosleg. 

Allt frá árinu 1938 eða í 83 ár hefur sjómannadagurinn verið haldinn hátíðlegur vítt og breitt um landið. Formaður vill fyrir hönd Verkalýðsfélags Akraness óska félagsmönnum sem tilheyra sjómannadeild VLFA sem og sjómönnum öllum innilega til hamingju með daginn.

Það er óhætt að segja að sjómannadagurinn á Akranesi sé nánast að verða að engu enda kannski ekki skrýtið því núverandi fiskveiðistjórnarkerfi hefur lagt veiðar og vinnslu sjávarafurða hér á Akranesi í rúst.

Akranes eða Skipaskagi eins og kaupstaðurinn hefur oft verið kallaður, byggði sína afkomu um áratugaskeið á veiðum og vinnslu á sjávarafurðum en hér voru starfrækt fjölmörg frystihús og skreiðar og saltfiskvinnsla sem upp undir 70% bæjarbúa byggðu lífsafkomu sína á. Sem dæmi þá var það fyrir örfáum árum sem Akranesbær var þriðja stærsta vertíðarstöð landsins en bara hjá fyrirtækinu Haraldi Böðvarssyni & co störfuðu árið 2004, 350 manns og greiddi fyrirtækið núvirt upp undir 5 milljarða í laun. Nú er allt farið, þökk sé handónýtu fyrirkomulagi við stjórnfiskveiða að þakka.

Á Akranesi er reynt að halda örlítið í sjómannadaginn til að heiðra sjómenn, dagurinn byrjaði á minningarorðum við minningarreit um týnda sjómenn í kirkjugarðinum hér á Akranesi, en þar var lagður blómsveigur til minningar um þá sjómenn sem ekki hafa fundist og hvíla hina votu gröf.

Að lokinni minningarstundinni var haldinn guðsþjónusta í Akraneskirkju sem var virkilega falleg, en þar var íslenskum sjómönnum þakkað þeirra frábæra framlag til gjaldeyrisöflunar fyrir þjóðarbúið. Að lokinni guðsþjónustunni var haldið að Akratorgi þar sem blómsveigur var lagður að styttu sjómannsins til minningar um látna sjómenn.

Það er mikilvægt fyrir almenning í þessu landi að þakka og sýna íslenskum sjómönnum virðingu fyrir þeirra störf sem eru oft á tíðum hættuleg og við krefjandi aðstæður, en eitt er víst að íslenskt samfélag væri ekki jafn sterkt ef ekki væri fyrir þá gjaldeyrisöflun sem sjómenn skapa dag hvern.

Sjómenn og fjölskyldur þeirra enn og aftur innilega til hamingju með daginn.