Eins og fram hefur komið hér á heimasíðu félagsins þá vísaði Verkalýðsfélag Akraness ágreiningi sínum vegna svokallaðs rammasamkomulags aðila vinnumarkaðarins, nánar tiltekið SALEK samkomulagsins, til Félagsdóms. Félagið vill fá úr því skorið hvort það standist lög um stéttarfélög og vinnudeilur sem og stjórnarskrá Íslands að hægt sé að gera samkomulag sem hefur það markmið að rýra frjálsan samningsrétt stéttarfélaga.

Þessu máli hafa margir sýnt mikinn áhuga og nú síðast fékk lögmaður félagsins ósk frá kennurum við Háskóla Reykjavíkur sem kenna vinnurétt um að fá aðgang að stefnunni og ætlar viðkomandi kennari að mæta með nemendur sína í dómssal 27. janúar næstkomandi þegar málflutningurinn fer fram fyrir Félagsdómi. Það liggur algjörlega fyrir að hér er um gríðarlegt hagsmunamál að ræða fyrir íslenska launþega enda er skýrt kveðið á um í rammasamkomulaginu að sett verði á laggirnar þjóðhagsráð sem hafi það markmið að meta hvert svigrúm til launabreytinga getur orðið þegar kjarasamningar eru lausir. Það kemur líka hvellskýrt fram í rammasamkomulaginu að stéttarfélögunum verður skylt að halda sig innan þess svigrúms sem þjóðhagsráð ákvarðar á hverjum tíma fyrir sig.

Hvernig í himninum getur það talist frjáls samningsréttur að fela einhverju þjóðhagsráði að ákvarða hverjar hámarks launabreytingar mega vera? Þetta er eins og áður sagði algjörlega andstætt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur og einnig meðal annars 2. málsgrein 75. greinar stjórnarskrárinnar. Það er hinsvegar með ólíkindum að forysta Alþýðusambands Íslands ætli sér á 100 ára afmæli sambandsins að vinna að því að þessi hornsteinn stéttarfélagsbaráttunnar, sem er frjáls samningsréttur, verði virtur að vettugi eða í það minnsta stórlega skertur. Það er mat lögmanns félagsins að það sé andstætt lögunum og stjórnarskránni að semja um slíka skerðingu á samningsréttinum. En nú er æði margt sem bendir til þess að forysta Alþýðusambands Íslands sé einnig að vinna að því leynt og ljóst við endurskoðun kjarasamninga að rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins verði meitlað í það samkomulag.

Eins og áður sagði er samningsfrelsið hornsteinn stéttarfélagsbaráttunnar á Íslandi og má ekki undir nokkrum kringumstæðum skerða þann rétt. Það er með ólíkindum að búið sé að ákveða hverjir muni sitja í þessu þjóðhagsráði en í fylgiskjali sem ríkisstjórnin gaf út til að liðka fyrir kjarasamningum á hinum almenna vinnumarkaði í aðdraganda kjarasamninga 2015 var einmitt fjallað um hverjir muni sitja í þjóðhagsráði. Þeir sem eru tilgreindir til að eiga aðild að því eru oddvitar ríkisstjórnar á hverjum tíma (nú forsætisráðherra og fjármála- og efnahagsráðherra) og fulltrúar Seðlabanka Íslands, Sambands íslenskra sveitarfélaga, Samtaka atvinnulífsins, Alþýðusambands Íslands og sameiginlegur fulltrúi samtaka launþega á opinberum vinnumarkaði. Þetta kemur fram í yfirlýsingu frá ríkisstjórninni sem ber heitið Aðgerðir ríkisstjórnarinnar til að greiða fyrir gerð kjarasamninga 2015.

Já, hugsið ykkur að þjóðhagsráð sem á að ákvarða hverjar launabreytingar meðal annars verkafólks, iðnaðarmanna og annarra eiga að vera í hvert sinn sem kjarasamningar eru lausir samanstandi af fimm fulltrúum launagreiðenda en launafólk hafi tvo fulltrúa - einn frá ASÍ sem væntanlega verður forseti Alþýðusambandsins og einn frá opinberu stéttarfélögunum. Formaður biður íslenskt launafólk að átta sig á því skemmdarverki sem hér er verið að reyna að vinna þar sem markvisst er unnið að því að taka samningsréttinn hægt og bítandi af íslensku launafólki og færa hann yfir á gráðuga valdaelítu. Formaður hefur trú á því að fólk átti sig ekki almennilega á því hverju er verið að vinna að á bakvið tjöldin. En grundvallaratriðið er að eins og lögum um stéttarfélög og vinnudeilur er háttað í dag sem og stjórnarskránni þá er óheimilt að skerða samningsréttinn með þeim hætti sem menn hafa í hyggju að gera. Nægir að nefna í því samhengi að hæstiréttur hefur margoft fjallað um samningsrétt stéttarfélaga og launamanna en í niðurstöðu hæstaréttar í máli er laut að kjarasamningi smábátasjómanna árið 2015 segir meðal annars um samningsfrelsið:

Í samningsrétti gildir grundvallarreglan um samningsfrelsi en í henni felst að aðilar ráða efni samnings sín á milli. Þessi regla gildir meðal annars á vinnumarkaði. Á þeim vettvangi er samningsfrelsið jafnframt varið af 2. mgr. 75 gr. stjórnarskrárinnar á þann veg að löggjafanum ber með lögum að kveða á um rétt manna til að semja um starfskjör sín og önnur réttindi tengd vinnu. Að þessu gættu verður að koma ótvírætt fram í lögum ef ákvæði þeirra eiga að vera ófrávíkjanleg við gerð kjarasamninga.

Skýrara verður það ekki frá hæstarétti en forysta Alþýðusambandsins er nú ekki mikið að hlusta á hæstarétt sem margoft hefur fjallað um lögbundinn, frjálsan samningsrétt stéttarfélaga. Nei, hún ætlar að gefa launamönnum það í afmælisgjöf á 100 ára afmæli sambandsins að samningsrétturinn verði skertur. Hafi menn ævarandi skömm fyrir að verið sé að vinna á slíkri vegferð sem mun koma illilega niður á íslensku launafólki til lengri tíma litið ef menn ná að koma þessu máli í gegn með því ofbeldi sem unnið er með. Það er mat formanns þó vissulega séu það stór orð að ef þetta SALEK samkomulag verður að veruleika þá sé þetta nánast landráð gagnvart íslenskum launþegum.

Eitt er víst, að Verkalýðsfélag Akraness mun reyna eins og það getur að brjóta þessa fyrirætlan á bak aftur en formaður vill samt ítreka að það er erfitt, já mjög erfitt, fyrir eitt stéttarfélag að standa í slíkri baráttu gegn þessum miklu öflum sem ráða íslenskum vinnumarkaði. Til þess að þetta mál sigrist þurfa launamenn að kynna sér þessi mál vel og rækilega og láta sitt stéttarfélag ekki komast upp með að samningsrétturinn verði fótum troðinn en hann er eins og áður sagði búinn að vera hornsteinn stéttarfélagsbaráttunnar í gegnum árin og áratugina.

Eins og fram kom hér á heimasíðunni þann 22. desember þá sendi Verkalýðsfélag Akraness öllum sjómönnum í sjómannadeild félagsins skoðanakönnun þar sem óskað var eftir afstöðu til þess hvað yrði gert vegna stöðunnar í 5 ára erfiðri kjaradeilu við Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi. Kjarasamningur sjómanna hefur verið laus frá 1. janúar 2011 og er verulegrar óþreyju farið að gæta hjá íslenskum sjómönnum. Valmöguleikarnir sem voru í boði voru eftirfarandi:

- Óbreytt ástand, þ.e. samningar lausir áfram.
- Semja um hækkun kauptryggingar, launaliða og þrjú atriði önnur.
- Undirbúa verkfallsaðgerðir.

Það er skemmst frá því að segja að skoðanakönnunin skilaði afdráttarlausri niðurstöðu. 81,8% af þeim sem tóku þátt vildu hefja undirbúning verkfallsaðgerða en 18,2% vildu semja um hækkun kauptryggingar og launaliða. Enginn vildi óbreytt ástand.

Það er alveg ljóst að þolinmæði sjómanna er greinilega að þrotum komin og ekki að ástæðulausu. Því miður hefur gætt mikillar óbilgirni af hálfu Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi í þessum viðræðum við Sjómannasamband Íslands en kröfur sjómanna eru sanngjarnar og réttlátar. Þær samanstanda í meginatriðum af þremur þáttum. Þeir eru að tekið verði á verðlagsmálum á sjávarafurðum, að komið verði skikki á mönnunarmál um borð í fiskiskipum en að undanförnu hafa útgerðir fækkað umtalsvert um borð í uppsjávarskipum og telja margir sjómenn að öryggi og velferð þeirra sé orðið ógnað vegna þessarar fækkunar og í þriðja lagi vilja sjómenn eðlilega fá leiðréttingu vegna afnáms sjómannaafsláttar en hann var tekinn af sjómönnum í þrepum á undanförnum árum.

Sjómannasamband Íslands fer með samningsumboð fyrir Verkalýðsfélag Akraness eins og öll önnur stéttarfélög á landinu og mun formaður nú koma þessum skilaboðum til Sjómannasambands Íslands en formaður VLFA telur að verið sé að gera sambærilegar kannanir vítt og breitt um landið til að kanna afstöðu sjómanna til hvaða aðgerða á að grípa. Ef niðurstaða verður með sambærilegum hætti í öðrum sjómannafélögum er ljóst að það getur farið að draga til tíðinda hvað varðar verkfallsaðgerðir sjómanna.

Stjórn Verkalýðsfélags Akraness hefur tekið ákvörðun um að veita Ágústi Júlíussyni, sundkappa, 200.000 kr. styrk úr styrktarsjóði félagsins. Ágúst, sem er fæddur árið 1989, hefur staðið sig gríðarlega vel og margoft orðið Íslandsmeistari undanfarin ár. Árið 2015 varð hann til dæmis fjórfaldur Íslandsmeistari og keppti einnig á Smáþjóðarleikunum með landsliði Íslands í boðsundi þar sem liðið landaði silfri.

Ágúst vinnur fulla vinnu meðfram stífum sundæfingum og er þannig góð fyrirmynd sem sýnir að allt er hægt með góðu skipulagi og ef viljinn er fyrir hendi. Nú í janúar var Ágúst kjörinn íþróttamaður Akraness í annað sinn og er hann vel að þeim titli kominn.

Verkalýðsfélag Akraness óskar Ágústi til hamingju með árangurinn og óskar honum velfarnaðar á komandi sundári.

Í mars á síðasta ári gerði Verkalýðsfélag Akraness tímamótasamning við Norðurál á Grundartanga en í þeim samningi var samið um að tengja launabreytingar starfsmanna við hækkun launavísitölunnar. Samningurinn byggðist á því að upphafshækkunin var 6% og auk þess var samið um að starfsmenn fengju á nýjan leik hækkun samkvæmt hækkun launavísitölu frá desember 2014 til júní 2015 og reyndist sú hækkun vera 4,25%. Næsta hækkun var frá júlí 2015 til desember 2015 og á þessu 6 mánaða tímabili munu starfsmenn núna fá hækkun frá og með 1. janúar um 4,703%.

Þetta þýðir að á þessu eina ári frá því að Verkalýðsfélag Akraness gerði kjarasamning við Norðurál þá hafa laun starfsmanna hækkað um tæp 16%. Það er ekki bara að launin hafi hækkað um 16% heldur fengu starfsmenn 300.000 kr. eingreiðslu samhliða kjarasamningnum í mars í fyrra. Á þessu eina ári hafa starfsmenn á vöktum í kerskála því hækkað með öllu um frá tæpum 72.000 kr. upp í 86.000 kr. á mánuði.

Heildarlaun byrjanda í Norðuráli á 12 tíma vöktum í kerskála fyrir 182 tíma á mánuði eru núna komin upp í 525.940 kr. og starfsmaður sem er með lengsta starfsaldurinn er kominn upp í tæpar 633.000 kr. Það er sorglegt til þess að vita að á sama tíma og þessi kjarasamningur náðist til handa starfsmanna Norðuráls þá hefur ekkert gengið að semja við Alcan í Straumsvík en samningur Norðuráls rann út á sama tíma og samningur Alcan. Verkalýðsfélag Akraness getur ekki neitt annað en sent starfsmönnum Alcan í Straumsvík baráttukveðjur í því að ná fram í það minnsta sambærilegum launahækkunum og náðust í Norðuráli en það er hinsvegar sorglegt til þess að vita að samninganefnd Alþýðusambands Íslands skuli hafa skilið starfsmenn Alcan eftir kjarasamningslausa þegar endurskoðun kjarasamninga fór fram.

Á miðvikudaginn næstkomandi mun Félagsdómur taka fyrir mál Verkalýðsfélags Akraness vegna svokallaðs SALEK samkomulags. En eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá hefur Samband íslenskra sveitarfélaga gert þá skýlausu kröfu að til að Verkalýðsfélag Akraness fái að njóta þeirra launabreytinga sem eru í boði þá þurfi SALEK samkomulagið í heild sinni að fylgja með sem fylgiskjal við kjarasamninginn en slíku hefur Verkalýðsfélag Akraness alfarið hafnað enda er félagið sannfært um að svokallað rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins frá 27. október sé gróft brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur og stjórnarskránni.

Eins og flestir vita undirritaði forseti ASÍ fyrir hönd sambandsins rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins 27. október 2015 og er það mat VLFA að forsetinn hafi ekki haft neitt umboð til að undirrita umrætt samkomulag. Samkomulag sem skuldbindur aðildarfélög ASÍ til að ákvarða launabreytingar allt til ársins 2018 sem og afsala sér endurskoðun kjarasamninga svo ekki sé talað um að sett verði á laggirnar nýtt vinnumarkaðslíkan þar sem skipað verði svokallað þjóðhagsráð sem mun ákvarða allar hámarks launabreytingar og að stéttarfélögunum verði skylt að vera innan þess svigrúms eins og kveðið er á um í samkomulaginu. Nánast engin umræða fór fram um þetta rammasamkomulag, ekki var kallað eftir neinu umboði af hálfu VLFA hvað samkomulagið varðaði og fékk Starfsgreinasamband Íslands munnlega kynningu nokkrum mínútum áður en samkomulagið var undirritað en engin drög eða gögn voru lögð í hendur aðildarfélaganna. Með öðrum orðum, þetta rammasamkomulag var undirritað án nokkurs umboðs enda kom fram á miðstjórnarfundi sem haldinn var 4. nóvember að nú þyrfti að fara að kynna samkomulagið á meðal aðildarfélaga ASÍ og út á hvað það gengi. Semsagt, gengið var frá samkomulaginu og síðan átti að fara að kynna það en rétt er að taka það fram að engin kynning hefur farið fram af hálfu Alþýðusambands Íslands á meðal aðildarfélaga sambandsins, allavega ekki hjá Verkalýðsfélagi Akraness.

Eins og áður hefur komið fram gengur rammasamkomulagið að verulegu leyti út á að skerða samningsfrelsi stéttarfélaganna, meðal annars að ákveða fyrirfram hverjar launabreytingar megi vera til ársins 2018, endurskoðun kjarasamninga var afsalað með nýjum samningi og svo eins og áður sagði á að setja á laggirnar nýtt þjóðhagsráð sem mun takmarka samningsfrelsi stéttarfélaganna. Það liggur fyrir að Samband íslenskra sveitarfélaga segir hvellskýrt að allt rammasamkomulagið sé undir og verði að vera fylgiskjal með þeim samningi sem VLFA á eftir að gera við sambandið, ellegar verði ekki gengið frá samningnum og þeir segja líka að þeir séu skuldbundnir í gegnum þetta rammasamkomulag sem þeir hafi gert við ASÍ. Þetta er eðli málsins samkvæmt gróft brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur sem og stjórnarskránni enda er samningsfrelsið hornsteinn stéttarfélagsbaráttu á Íslandi.  

Rétt er að geta þess að bæði Hæstiréttur og Félagsdómur hafa margoft fjallað um samningsfrelsi stéttarfélaganna og segir meðal annars í dómsorði frá Hæstarétti: "Með vísan til viðtekinnar túlkunar á 1. og 2. mgr. 11. gr. mannréttindasáttmálans verður að túlka 1. mgr. 74. gr. stjórnarskrárinnar svo að ákvæðið verndi ekki einungis rétt manna til að stofna stéttarfélög heldur verndi það einnig frelsi stéttarfélaga til að standa vörð um og tryggja hagsmuni félagsmanna sinna. Samningsfrelsi félaganna er leið að slíku marki og nýtur því sérstakrar verndar." Skýrara verður það ekki frá Hæstarétti Íslands!

Einnig er rétt að vísa í annan dóm um samningsfrelsið frá Hæstarétti en þar segir orðrétt:  "Í samningsrétti gildir grundvallarreglan um samningsfrelsi en í henni felst að aðilar ráða efni samnings sín á milli. Þessi regla gildir meðal annars á vinnumarkaði. Á þeim vettvangi er samningsfrelsið jafnframt varið af 2. mgr. 75 gr. stjórnarskrárinnar á þann veg að löggjafanum ber með lögum að kveða á um rétt manna til að semja um starfskjör sín og önnur réttindi tengd vinnu. Að þessu gættu verður að koma ótvírætt fram í lögum ef ákvæði þeirra eiga að vera ófrávíkjanleg við gerð kjarasamninga."

Já, skýrara verður það ekki hvað Hæstarétt varðar þegar fjallað er um samningsfrelsi stéttarfélaganna og ef aðilar rammasamkomulagsins vilja meina að þeir séu ekki að skerða samningsfrelsið með þessu samkomulagi, samkomulagi sem gengur út á að takmarka launabreytingar til handa launafólki, þá veit formaður VLFA ekki hvað það er að skerða samningsfrelsi. Að sjálfsögðu er verið að skerða samningsfrelsi með þessu rammasamkomulagi enda eru aðilar að samkomulaginu búnir að skuldbinda sig til að fara eftir því í hvívetna eins og fram kemur í rammasamkomulaginu.

Það eru þónokkrir forystumenn í verkalýðshreyfingunni nú þegar búnir að viðurkenna að þeir telji að SALEK samkomulagið sé skerðing á samningsfrelsi stéttarfélaganna. Nægir að nefna í því samhengi að á formannafundi ASÍ 28. október kom fram í máli formanna RSÍ, Byggiðnar og Framsýnar á Húsavík að þeir teldu að umrætt rammasamkomulag væri skerðing á samningsfrelsi. Einnig hefur formaður heyrt haft eftir fyrrverandi formanni Verkamannasambands Íslands að umrætt SALEK samkomulag væri klár skerðing á samningsrétti og frelsi stéttarfélaga. Og fyrrverandi varaforseti ASÍ sagði inni á fésbókarsíðu sambandsins að SALEK samkomulagið væri lúmsk tilraun til að taka lögvarinn samningsrétt af stéttarfélögum.

Það er líka rétt að rifja það upp að forseti ASÍ sagði á framkvæmdastjórnarfundi Samiðnar að ef SALEK samkomulagið hefði verið komið á laggirnar fyrr þá væri ljóst að ekki hefði verið hægt að semja um þær miklu launabreytingar sem samið var um við stóriðjurnar á Grundartanga. Þetta sýnir svo ekki verður um villst þá skuldbindingu sem mun felast í SALEK samkomulaginu ef það verður að veruleika og ef einhver ætlar að segja að þetta sé ekki skerðing á samningsfrelsi Verkalýðsfélags Akraness og brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur þá veit formaður ekki hvað.

Það er gríðarlega mikilvægt að Félagsdómur kynni sér þetta mál vel og rækilega og verji frjálsan samningsrétt íslenskra stéttarfélaga sem er bundinn í lögum og stjórnarskrá því eins og áður sagði er samningsfrelsi launafólks hornsteinn íslenskrar stéttarfélagsbaráttu.

Í gær tók Félagsdómur mál Verkalýðsfélags Akraness gegn Sambandi íslenskra sveitarfélaga fyrir vegna svokallaðs SALEK samkomulags. Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá hafa forsvarsmenn Sambands íslenskra sveitarfélaga lýst því yfir að þeir séu skuldbundnir af SALEK samkomulaginu og gera þá skýlausu kröfu að SALEK samkomulagið í heild sinni verði hluti af kjarasamningi Verkalýðsfélags Akraness vegna starfsmanna sem starfa hjá Akraneskaupstað.

Það sorglega í þessu máli er að það er enginn ágreiningur hvað varðar launabreytingar í umræddum kjarasamningi heldur einungis hvort Sambandi íslenskra sveitarfélaga sé stætt á því að krefjast þess að SALEK samkomulagið sé sem fylgiskjal við samninginn en með slíku er ljóst að samkomulagið í heild sinni er orðið hluti af kjarasamningnum. Enda kemur fram á heimasíðu ASÍ þar sem fjallað er um gildi bókana og fylgiskjala með kjarasamningum og þar sem fjallað er um gildi fylgiskjala segir orðrétt á heimasíðu ASÍ: "Sé efni fylgiskjala með kjarasamningi samningur aðila um tiltekin efni, hafa þau sama gildi og kjarasamningurinn sjálfur."

Þetta myndi þýða ef að Verkalýðsfélag Akraness myndi samþykkja að SALEK samkomulagið yrði með sem fylgiskjal með kjarasamningi við Samband íslenskra sveitarfélaga að félagið væri búið að samþykkja að fullu allt sem í SALEK samkomulaginu stendur eins og til dæmis þjóðhagsráð, samræmda launastefnu til 2018 og önnur atriði sem að í samkomulaginu er kveðið á um. Eðli málsins samkvæmt hefur Verkalýðsfélag Akraness enga heimild til að samþykkja slíkt enda væri það gróft brot á frjálsum samningsrétti stéttarfélagsins samkvæmt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur.

Formaður VLFA sagði í vitnaleiðslum fyrir Félagsdómi í gær hverjar afleiðingarnar yrðu af því ef félagið myndi samþykkja að umrætt SALEK samkomulag myndi fylgja með kjarasamningi við Samband íslenskra sveitarfélaga. Afleiðingarnar væru fólgnar í því að í SALEK samkomulaginu er kveðið á um að launabreytingar frá nóvember 2013 til 31. desember 2018 megi ekki vera hærri en sem nemur 32%. Þetta myndi þýða að starfsmenn Elkem Ísland á Grundartanga sem verða með lausan samning í árslok 2017 ættu ekki rétt á neinni launahækkun fyrir árið 2018 vegna þess að þeir fylla upp í 32% kostnaðarrammann sem SALEK hópurinn er búinn að ákveða að megi vera hámark. Semsagt, þegar Verkalýðsfélag Akraness myndi mæta að samningsborðinu vegna kjarasamnings Elkem Ísland á Grundartanga þá væri í boði 0% launahækkun vegna þess að SALEK hópurinn segir að ekki megi semja um meira en 32% á áðurnefndu tímabili.

Það er morgunljóst að Verkalýðsfélag Akraness er alls ekki aðili að þessu samkomulagi enda veitti félagið ASÍ aldrei umboð til þess að ganga frá umræddu SALEK samkomulagi. Samkomulagi sem gengur markvisst út á að skerða samningsrétt stéttarfélaganna og ógna tilvist þeirra enda er samningsfrelsið eins og margoft hefur komið fram hér á heimasíðunni, hornsteinn stéttarfélagsbaráttunnar. En með þessu SALEK samkomulagi er verið að marka vörðu að því að taka hægt og bítandi samningsréttinn af stéttarfélögum og færa hann yfir á miðstýrðan vettvang eða eins og kemur fram í rammasamkomulaginu, að stofnað verði þjóðhagsráð sem muni ákvarða allar launabreytingar á islenskum vinnumarkaði og stéttarfélögunum verði skylt að semja innan þess svigrúms.

Lögmenn Sambands íslenskra sveitarfélaga gerðu það að aðalkröfu sinni eins og svo oft áður í svona málum að þessu máli yrði vísað frá á grundvelli þess að það ætti ekki heima undir Félagsdómi. Það er með ólíkindum að Samband íslenskra sveitarfélaga vilji ekki fá efnislega niðurstöðu í þetta mál, mál sem lýtur að einum mestu hagsmunum sem íslenskt launafólk hefur staðið frammi fyrir nánast frá stofnun verkalýðshreyfingarinnar. Hagsmunum sem lúta að því að samningsrétturinn sé hjá fólkinu sjálfu en ekki einhverjum fámennum hópi sem getur ákvarðað hverjar hámarks launabreytingar mega vera eins og kveðið er á um í samræmdu launastefnunni sem og því sem lýtur að þjóðhagsráði.

Formaður vonast til þess að Félagsdómur haldi áfram að dæma með sama hætti og Félagsdómur, Héraðsdómur og Hæstiréttur hafa gert hingað til þegar kemur að samningsfrelsi stéttarfélaganna en allir dómar sem fallið hafa hvað samningsfrelsi varðar hafa verið ótvíræðir. Samningsfrelsi stéttarfélaganna hefur margoft verið staðfest á öllum þessum dómstigum enda er samningsfrelsið bundið í lög um stéttarfélög og vinnudeilur og stjórnarskránna. Félagsdómur á ekki að geta komist að þeirri niðurstöðu að þetta mál heyri ekki undir Félagsdóm enda liggur fyrir krafa um að SALEK samkomulagið sé fylgiskjal með kjarasamningi sem þýðir að það er ígildi kjarasamnings eins og kemur fram á heimasíðu ASÍ og í þessu SALEK samkomulagi er verið að skerða samningsfrelsi stéttarfélaganna sem er brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur og þar af leiðandi á málið heima undir Félagsdómi. Að þessu sögðu á dómurinn ekki að geta komist að annarri niðurstöðu en að þetta sé óskuldbindandi og andstætt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur og stjórnarskránni.

Væntanlega mun dómur verða kveðinn upp eftir viku til tíu daga en þetta mál hefur dregist algjörlega úr hófi enda eru liðnir tveir mánuðir frá því að þessu máli var stefnt til Félagsdóms. Formaður hefur sínar skýringar á því hvers vegna það hefur gerst en þær verða ekki tjáðar að svo stöddu.

Nú hefur borist tilkynning frá Félagsdómi um að dómsuppkvaðning verði kl. 16:30 í dag í máli vegna SALEK samkomulagsins. Það tók Félagsdóm ekki langan tíma að komast að niðurstöðu en formaður hefur verulegar áhyggjur af því að niðurstaðan sé sú að SALEK samkomulagið heyri ekki undir Félagsdóm heldur almenna dómstóla. Rétt er að geta þess að það var aðalkrafa Sambands íslenskra sveitarfélaga að þessu máli yrði vísað frá á grundvelli þess að málið heyrði ekki undir Félagsdóm.

Stjórn Verkalýðsfélags Akraness hefur lýst mikilli furðu yfir því að það skuli hafa verið aðalkrafa Sambands íslenskra sveitarfélaga að beita fyrir sig frávísun í þessu veigamikla máli en ástæðan er einföld, Samband íslenskra sveitarfélaga þorði ekki að fá efnislega niðurstöðu í þessu eina mesta hagsmunamáli sem lýtur að samningsfrelsi íslenskra stéttarfélaga. Það er einungis tilfinning formanns að svona muni dómurinn falla því það er ljóst að það yrði mjög erfitt fyrir Félagsdóm að komast að þeirri niðurstöðu að þetta SALEK samkomulag sem skerðir samningsrétt stéttarfélaganna sé skuldbindandi og í samræmi við lög um stéttarfélög og vinnudeilur og ákvæði stjórnarskrár Íslands sem lúta að samningsfrelsi.

Það verður forvitnilegt að sjá niðurstöðu Félagsdóms því hér er eins og áður sagði um eitt mesta hagsmunamál að ræða sem íslenskt launafólk hefur staðið frammi fyrir í áraraðir ef ekki áratugi því þetta samkomulag er að marka vörðu að því að taka smátt og smátt samningsréttinn af stéttarfélögunum og færa hann yfir til fámenns hóps í íslensku samfélagi. Ef að málinu verður vísað frá þá er morgunljóst að Verkalýðsfélag Akraness mun halda áfram með málið fyrir almennum dómstólum því það er mat félagsins að þetta SALEK samkomulag sé gróft brot á samningsfrelsi íslenskra stéttarfélaga.    

Verkalýðsfélag Akraness hefur nú skrifað undir nýjan kjarasamning fyrir starfsmenn Klafa, en Klafi sér um út- og uppskipanir á Grundartanga og er í helmingseigu Norðuráls og Elkem Ísland.

Það er mat formanns félagsins að hér sé um afar góðan kjarasamning að ræða, enda taka laun Klafamanna alfarið mið af stóriðjusamningi Elkem Ísland en eins og flestir vita eru kjör í flestum stóriðjum umtalsvert betri en gengur og gerist á hinum almenna vinnumarkaði.

Í þessum nýja kjarasamningi hækka mánaðarlaun frá 63 þúsundum upp í 74 þúsund á mánuði. Einnig munu orlofs- og desemberuppbætur hækka og verða þær samtals 404 þúsund á ári, eða 202 þúsund hvor um sig.

Einnig var samið um að starfsmenn Klafa hafi möguleika á að fara í stóriðjuskóla hjá Elkem Ísland en þegar starfsmenn hafa lokið námi þar mun það skila starfsmönnum 10% launahækkun að auki.

Um önnur kjör starfsmanna mun kjarasamningur Elkem Ísland gilda og eins og áður sagði er þetta mjög góður samningur en fyrir 156 tíma vaktarvinnu í kvöld og dagvinnu mun starfsmaður með 10 ára starfsreynslu vera með um 520 þúsund í heildarlaun.

Samningurinn er afturvirkur og gildir frá 1. febrúar 2017 sem þýðir að starfsmenn munu fá laun leiðrétt frá þeim tíma og getur sú upphæð numið allt að 300 þúsundum króna.

Í ljósi þess að Verkalýðsfélag Akraness hefur tryggt að kjör Klafamanna taki alfarið mið af stóriðjusamningunum er rétt að rifja upp verkfallið og kjaradeiluna hjá Alcan í Straumsvík árið 2015. En í því verkfalli var forgangskrafa fyrirtækisins að fá að bjóða út ýmsa þætti í rekstrinum í verktöku t.d. störf hafnarverkamanna sem störfuðu við út- og uppskipun fyrir fyrirtækið. Alcan fékk þetta í gegn sem leiddi til þess að kjör þeirra sem störfuðu t.d. við út- og uppskipanir hjá Alcan voru gjaldfelld verulega. 

Formaður mun kynna samninginn fyrir starfsmönnum næsta föstudag og að lokinni kynningu munu starfsmenn kjósa um samninginn.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðu félagsins þá gekk Verkalýðsfélag Akraness frá kjarasamningi fyrir starfsmenn Klafa við Samtök atvinnulífsins 14. ágúst síðastliðinn.  En á föstudaginn kynnti formaður samninginn fyrir starfsmönnum  og að aflokinni kynningu var kosið um samninginn.

Það var afar ánægjulegt að sjá og heyra að starfsmenn voru mjög ánægðir með nýja samninginn og nægir í því samhengi að nefna að hann var samþykktur með öllum greiddum atkvæðum.

Það er mat formanns félagsins að hér sé um afar góðan kjarasamning að ræða, enda taka laun Klafamanna alfarið mið af stóriðjusamningi Elkem Ísland en eins og flestir vita eru kjör í flestum stóriðjum umtalsvert betri en gengur og gerist á hinum almenna vinnumarkaði.

Í þessum nýja kjarasamningi hækka mánaðarlaun frá 63 þúsundum upp í 73 þúsund á mánuði. Einnig munu orlofs- og desemberuppbætur hækka og verða þær samtals 404 þúsund á ári, eða 202 þúsund hvor um sig.

Einnig var samið um að starfsmenn Klafa hafi möguleika á að fara í stóriðjuskóla hjá Elkem Ísland en þegar starfsmenn hafa lokið námi þar mun það skila starfsmönnum 10% launahækkun að auki.

Um önnur kjör starfsmanna mun kjarasamningur Elkem Ísland gilda og eins og áður sagði er þetta mjög góður samningur en fyrir 156 tíma vaktarvinnu í kvöld og dagvinnu mun starfsmaður með 10 ára starfsreynslu vera með um 520 þúsund í heildarlaun.

Samningurinn er afturvirkur og gildir frá 1. febrúar 2017 sem þýðir að starfsmenn munu fá laun leiðrétt frá þeim tíma og getur sú upphæð numið allt að 300 þúsundum króna.

Eins og margir vita tók stjórn HB Granda ákvörðun um að hætta allri landvinnslu á bolfiski á Akranesi frá og með 1. september en í þessum töluðu orðum eru síðustu fiskarnir að renna eftir flæðilínu HB Granda en áætlað er að hráefnið klárist um eða eftir hádegi.

Það er þyngra en tárum taki að verða vitni að því að sveitarfélag sem hefur í aldanna rás byggt nánast alfarið á vinnslu á sjávarafurðum standi nú í þeim sporum að verið sé að slökkva ljósin hvað varðar vinnslu á bolfiski.

En rétt að geta þess að fyrirtækið Haraldur Böðvarsson var stofnað árið 1906 og allt frá þeim tíma hafa vinnsla og veiðar verið fjöregg okkar Skagamanna og morgunljóst að samfélagið hér á Akranesi væri alls ekki með þeim hætti í dag ef veiðar og vinnsla á sjávarafurðum hefði ekki verið burðarstólpi í okkar afkomu.

En nú eru færiböndin í frystihúsi HB Granda að stoppa og því miður er alls óvíst hvort eða hvenær þau munu snúnast á nýjan leik.

Það er mikilvægt að rifja það upp að útgerðarfyrirtækið Haraldur Böðvarsson var áður en það sameinaðist Granda árið 2004 með 350 manns í vinnu  og greiddi 2 milljarða í laun og á Akranesi var landað um 170 þúsund tonnum.

Það er líka rétt að rifja upp að Akranes var einn af stærstu vertíðarstöðum á landinu þar sem allt snerist um veiðar og vinnslu á sjávarafurðum en núna er nánast allt horfið þökk sé því galna fyrirkomulagi við stjórnun á fiskveiðikerfinu sem við búum við. Enda er það galið og alls ekki líðandi að útgerðarmenn geti einhliða tekið ákvarðanir um að flytja aflaheimildir eða vinnslu sjávarafurða í burtu frá sveitarfélögunum og skilið fiskvinnslufólk og heilu byggðarlögin eftir með blæðandi sár.

Við höfum í gegnum árin og áratugina horft upp á fjölmörg byggðarlög skilin eftir í þvílíkum sárum eftir að útgerðarmenn hafa tekið ákvarðanir um að selja aflaheimildir úr byggðarlögunum. Það er ólíðandi að fyrirkomulag við stjórnun á fiskveiðum geti í raun og veru slegið heilu byggðarlögin fast í kviðinn þannig að þau séu í keng og geti vart rétt úr sér á nýjan leik.

Ég tel fulla ástæðu til að hvetja stjórnvöld til að vera á tánum en ekki hnjánum þegar kemur að því að verja hagsmuni fiskvinnslufólks og tryggja atvinnu vítt og breitt um landið gagnvart þeim sem fara með tímabundinn umráðarétt yfir sjávarauðlindinni.