Enn og aftur á að höggva í launþega og krefja þá um að falla frá áður umsömdum launahækkunum á sama tíma og til stendur að greiða arð út úr fyrirtækinu, eins og nú hefur komið í ljós með Orkuveitu Reykjavíkur.

Verkalýðsfélag Akraness er með samning við Orkuveitu Reykjavíkur vegna nokkurra starfsmanna sem vinna hjá fyrirtækinu, en Akraneskaupstaður á 5,7% í Orkuveitu Reykjavíkur.

Það er með hreinustu ólíkindum að til standi að greiða arð á sama tíma og starfsmenn hafa verið krafðir um að fresta áður umsömdum launahækkunum. Mun OR spara sér um 400 milljónir á því, en ætlar sér á sama tíma að greiða arð upp á 800 milljónir þó svo fyrirtækið hafi tapað 73 milljörðum á síðasta ári. Rétt er að minna á það að gjaldskrá Orkuveitu Reykjavíkur hækkaði um 10% í endaðan september á síðasta ári. Með öðrum orðum, fyrirtæki varpa sínum vanda stöðugt út í verðlagið á meðan íslenskir launþegar verða fyrir gríðarlegri kjaraskerðingu og stóraukinni greiðslubyrði.

Svo eru menn að tala um þjóðarsátt og stöðugleikasáttmála á sama tíma og svona óréttlæti birtist íslenskum launþegum með jafn afgerandi hætti. Það gengur ekki upp að það sé ávalt íslenskir launþegar sem þurfi að herða sultarólina á sama tíma og eigendur stórfyrirtækja hyggist greiða sér út arð þó svo engar forsendur séu fyrir slíkum arðgreiðslum.

Vissulega er það rétt hjá Hjörleifi Kvaran, forstjóra OR, að arðgreiðslurnar renna til eigenda OR sem eru Reykjavíkurborg, Akraneskaupstaður og Borgarbyggð, en það réttlætir hins vegar á engan hátt það að starfsmenn séu látnir taka á sig launalækkanir til þess eins að hægt sé að greiða út arðgreiðslur til eigenda.

Það er alveg ljóst að íslenskt verkafólk er búið að fá nóg af þeirri framkomu sem því er sýnt slag í slag af hinum ýmsu fyrirtækjum og það mun ekki koma til greina að fresta eða falla frá þeim umsömdu launahækkunum sem eiga að taka gildi 1. júlí nk. á hinum almenna vinnumarkaði. Formaður Verkalýðsfélags Akraness skorar á íslenskt verkafólk að rísa upp og láta óánægju sína yfir þeirri þróun sem nú er að eiga sér stað kröftuglega í ljós.

Krafan er skýr, að stjórn OR standi við þær launahækkanir sem samið hefur verið um við stéttarfélögin og láti þær taka tafarlaust gildi, því ef hægt er að greiða út arð þá er hægt að standa við áður umsamdar launahækkanir.

Tugþúsundir Íslendinga, sem skulda húsnæðislán og/eða bílalán í erlendri mynt, urðu fyrir enn einu áfallinu þegar fjármálaráðuneytið birti þjóðhagsspá sína í gær. Samkvæmt henni er ekki gert ráð fyrir að gengi krónunnar styrkist svo nokkru nemi á næstu þremur árum og að gengisvísitalan verði áfram yfir 200 stig. Gengur þetta þvert gegn mati fjölmargra hagfræðinga sem undanfarið hafa talið að “raungengi” krónunnar ætti að vera nær 150 stigum en slíkt hefði getað skipt sköpum fyrir viðkomandi einstaklinga og fyrirtæki. 

Skuldarar myntkörfulána tóku því flestir fegins hendi þegar þeim bauðst að frysta greiðslur sínar í vetur. Á sama tíma voru vonir bundnar við að gengið myndi styrkjast á ný og því yrði mögulegt að hefja afborganir á nýjan leik með svipuðum hætti og áður. Gangi spá fjármálaráðuneytisins eftir er ljóst að engin von er á slíku.

Dæmið lítur jafnvel enn verr út fyrir þá sem tóku erlend lán í japönskum jenum og svissneskum frönkum, en svo virðist sem slík samsetning hafi verið algengust hjá einstaklingum. Gengið gagnvart þessum gjaldmiðlum hefur versnað enn meira en gengisvísitalan segir til um. Þannig hefur gengi krónunnar gagnvart japönsku jeni hrunið um 83% frá því í byrjun maí í fyrra og um 133% frá því í ársbyrjun 2008!

Þessi spá fjármálaráðuneytisins veldur þeim einstaklingum sem eru með gengistryggð lán gríðarlegum vonbrigðum og alveg morgunljóst að þessi spá mun klárlega ýta undir þá staðreynd að fólk mun íhuga sterklega að hætta að greiða af sínum gengistryggðu lánum.

Það er skýlaus krafa á stjórnvöld að þau grípi til tafarlausra aðgerða til hjálpar þessum einstaklingum og fyrirtækjum sem eru með gengistryggð lán sem hafa hækkað um stjarnfræðilegar upphæðir að undanförnu.  Það verður að koma til niðurfærsla og leiðrétting á skuldum heimilanna ella eru miklar líkur á að fólk hætti að greiða af sínum skuldbindingum.  Enda er enginn hvati til að halda slíkri baráttu áfram þegar skuldir eru komnar langt umfram það sem fólk á í sínum eignum.

Það er rétt að ítreka það að heimilin í þessu landi bera enga ábyrgð á þeim hamförum sem nú ríður yfir samfélagið og á þeirri forsendu verða stjórnvöld að koma með leiðréttingu á skuldum heimilanna tafarlaust ef ekki á illa að fara.

Stjórn Verkalýðsfélags Akraness hefur oft fjallað um málefni lífeyrissjóðanna á stjórnarfundum og lagt fram gagnrýni bæði á ofurlaun og einnig aðkomu atvinnurekenda að stjórnum sjóðanna. Það er mat stjórnar VLFA að atvinnurekendur eigi ekkert með að véla með lífeyri verkafólks og ómögulegt sé að treysta því að fjárfestingarstefna sjóðanna litist ekki af setu atvinnurekenda í stjórnum þeirra. 

Það er mat stjórnar VLFA að það verði að taka á þeirri ofurlaunastefnu sem ríkt hefur í lífeyrissjóðum margra lífeyrissjóða og það þurfi að bæta siðferði og gegnsæi í starfsemi sjóðanna.

Launakjör forstjóra einstaka lífeyrissjóða eru komin úr öllum takti við það sem er að gerast í samfélaginu þegar þau nema um 30 milljónum á ári.  Formaður Verkalýðsfélags Akraness spyr sig, hvar liggur ábyrgð stjórnenda á slíkum ofurlaunum þegar sjóðirnir eru að tapa tugum milljarða króna?  Því miður fara ofurlaun og ábyrgð greinilega ekki alltaf saman eins og dæmin í lífeyrissjóðunum sýna klárlega.  Það gengur alls ekki upp að sjóðsfélagar sæti skerðingum á sínum lífeyrisgreiðslum á sama tíma og slík ofurlaun eru greidd forstjórum sjóðanna.

Það er afar ánægjulegt að sjá að nýir stjórnarmenn VR hafa í hyggju að taka á þessum ofurlaunum sem greidd hafa verið í lífeyrissjóði verslunarmanna en forstjóri þess sjóðs var með um 30 milljónir í árslaun samkvæmt ársreikningi fyrir árið 2007.  Ragnar Þór Ingólfsson nýr stjórnarmaður VR ritar á bloggsíðu sína að hann hafi í hyggju að leggja það til við stjórn eða ársfund lífeyrissjóðs verslunarmanna að launakjör forstjóra sjóðsins verði lækkuð allverulega og verði ei hærri en laun forsætisráðherra.  

Formaður Verkalýðsfélags Akraness fagnar því að nýir stjórnarmenn VR séu á sömu skoðun og stjórn VLFA í málum er lúta að ofurlaunum lífeyrissjóðanna og að það þurfi að bæta siðferði og gegnsæi í starfsemi lífeyrissjóðanna.  

Hægt að lesa blogg Ragnars Þ Ingólfssonar stjórnarmanns í VR með því að smella hér.

Í grein sem Aðalsteinn Árni Baldursson, formaður Framsýnar – stéttarfélags skrifaði í Morgunblaðið á laugardaginn var fer hann yfir frestun umsaminna launahækkana upp á 13.500 krónur sem koma áttu til framkvæmda 1. mars sl. og andstöðu sex stéttarfélaga á landsbyggðinni við þá frestun.

Einnig kemur fram í grein Aðalsteins að Framsýn – stéttarfélag Þingeyinga hafi falið lögfræðingum félagsins að kanna lögmæti þess að launahækkunum var frestað. Félagið dregur í efa að frestun standist.

Formaður VLFA undrar sig ekki á því að Framsýn - stéttarfélag efist um að frestunin standist, einfaldlega vegna þess að stjórn Verkalýðsfélag Akraness fékk einnig álit síns lögfræðings á því hvort samninganefnd ASÍ hefði haft þá heimild að fresta áður umsömdum launahækkunum sem áttu að taka gildi 1. mars sl.  Lögfræðingur Verkalýðsfélags Akraness telur að samninganefnd ASÍ hafi ekki haft heimild til að fresta umsömdum launahækkunum kjarasamningsins eða semja um lækkun samningsins. Orðrétt segir í lögfræðiáliti sem félagið lét gera 3. febrúar sl.:

Telur undirritaður að það hefði þurft að koma skýrt fram í samningnum ef ætlunin hafi verið að fela samninganefnd ASÍ heimild til að fresta umsömdum taxtahækkunum kjarasamningsins eða semja um þær til lækkunar.  Hafi nefndin því ekki umboð til slíkra ráðstafana jafnvel þótt hún teldi að með því móti væri verið að stuðla að framangreindum markmiðum kjarasamnings aðila.

Hægt er að lesa lögfræðiálitið í heild sinni með því að smella hér.

Formaður Verkalýðsfélags Akraness gerði grein fyrir þessu lögfræðiáliti á formannafundi aðildarfélaga ASÍ í febrúar og á sama fundi var lögð fram tillaga af sex landsbyggðarfélögum um að ef samið yrði um frestun á launhækkunum þá yrði það lagt í allsherjaratkvæðagreiðslu á meðal þeirra félagsmanna sem taka laun eftir þeim kjarasamningum sem frestunin átti að ná til.  Ekki var hlustað á þessi sex landsbyggðafélög og gekk samninganefnd ASÍ frá frestun 25. febrúar eins og frægt er orðið. 

Á þessu sést að það eru töluverðar líkur á því að þessi gjörningur sem samninganefnd ASÍ gerði við Samtök atvinnulífsins standist ekki neina skoðun. 

Nú liggur fyrir að frestunin á að gilda til 1. júlí nk. og það mun ekki koma til greina af hálfu Verkalýðsfélags Akraness að gengið verði frá einhverju samkomulagi við Samtök atvinnulífsins um viðbótar frestun á þeim launahækkunum sem eiga að taka gildi 1. júlí. en formaður félagsins hefur grun um að slíkt geti gerst og nægir að nefna viðtal við forseta ASÍ í Kastljósþætti frá 24. mars í því samhengi.

Það er alveg á hreinu að íslenskt verkfólk getur ekki tekið á sig þyngri byrðar en það hefur nú þegar gert og það verða fleiri en verkafólk að axla ábyrgð á stöðugleika í íslensku samfélagi.  Rétt er að minna á að eftir að verkafólk gekk frá kjarasamningum 2004 þá komu nánast allir aðrir launþegahópar og sömdu um umtalsvert meira en verkafólk fékk.  Einnig er rétt minna á að gengið var frá afar hófstilltum kjarasamningum fyrir verkafólk 17. febrúar 2008 og átti sá samningur að tryggja hér stöðugleika og aukin kaupmátt til handa verkafólki.  Með öðrum orðum þá hefur verkafólk ætíð lagt sitt af mörkum til að tryggja stöðugleika hér á landi.

Það gengur alls ekki upp að ríki, sveitarfélög, verslunareigendur, tryggingafélög og aðrir þjónustuaðilar varpi sínum vanda beint út verðlagið á meðan verkafólk getur ekkert gert vegna stóraukinnar greiðslubyrði og gríðarlegs tekjusamdráttar.

Þessu til viðbótar getur það alls ekki gengið upp að það sé nánast hagkvæmara að vera á atvinnuleysisbótum en að starfa á þeim lágmarkstöxtum sem nú eru í gildi.  Á þeirri forsendu kemur það ekki til greina að fresta þeim launahækkunum sem eiga að taka gildi 1. júlí nk.  Nú er afar þýðingarmikið að verkafólk vítt og breitt um landið standi þétt saman og berjist með kjafti og klóm fyrir því að áður umsamdar launahækkanir komi til framkvæmda eins og um hefur verið samið.

Aðalmálið nú er að ekki verði endurtekinn sá gjörningur sem ASÍ gekk frá við SA 25. febrúar, slíkan gjörning mun  íslenskt verkafólk ekki sætta sig við. 

Gríðarlega jákvæðar fréttir berast nú um hækkun á heimsmarkaðsverði á áli en álverð hefur hækkað um 27% frá því í lok febrúar. Þá var álverðið í sögulegu lágmarki eða í 1.250 dollurum fyrir tonnið en í dag stendur tonnið í 1.585 dollurum.

Vissulega er mikil birgðasöfnun á óseldu áli og hafa þær birgðir verið að aukast á síðustu vikum og mánuðum. Er nú talið að um 4 milljónir tonna af áli séu óseld á heimsvísu. Stafar það fyrst og fremst af miklum samdrætti í bíla- og flugiðnaði.

Hins vegar er það mjög jákvætt að engin birgðasöfnun skuli hafa átt sér stað hjá Norðuráli á Grundartanga sökum þess að þeir hafa gert langtímasamninga um sölu á sínu áli og ná þeir samningar til ársins 2016 og að hluta til ennþá lengra. Þetta tryggir að engin birgðasöfnun á að eiga sér stað hjá Norðuráli.

Eins og áður hefur komið fram á heimasíðu félagsins þá skiptir stóriðjan á Grundartanga okkur Akurnesinga alveg gríðarlega miklu máli hvað varðar atvinnuöryggi og tekjur sveitarfélaganna hér í nágrenninu og vill formaður ekki hugsa þá hugsun til enda ef stóriðjunnar á Grundartanga nyti ekki við.

Móðurfélag Norðuráls, Century Aluminium, lokaði t.a.m. nýverið verksmiðju sinni í Vestur Virginíu í Bandaríkjunum. Hins vegar er staðan hér á landi mjög góð og endurspeglast af hagstæðum samningi við Landsvirkjun um raforku. Samningurinn byggist á því verði sem fæst fyrir álið hverju sinni. Með öðrum orðum, ef gott verð fæst fyrir álið þá greiðir Norðurál meira fyrir raforkuna, en þarf að sama skapi að greiða minna þegar verð dregst saman. Þessu til viðbótar er Norðurál skuldbundið til að greiða fyrir raforku í 20 ár, óháð því hvort þeir noti raforkuna eða ekki.

Þetta gerir það að verkum að atvinnuöryggi þeirra sem starfa hérlendis í stóriðjum, t.d. hjá Norðuráli er mun tryggara en hjá starfsmönnum sömu fyrirtækja erlendis. Sem dæmi þá greiddi Norðurál á fjórða milljarð í opinber gjöld á síðasta ári og er það formanni því hulin ráðgáta að einstaka stjórnmálamenn leggi stein í götu þessara fyrirtækja.

Nú er bara að vona að álverðið haldi áfram að hækka því kjarasamningur starfsmanna Norðuráls er laus um áramótin. Það skiptir gríðarlega miklu máli að álverðið haldi áfram að síga upp á við því það mun klárlega auðvelda samningsaðilum að ná saman. Enda eiga stóriðjufyrirtækin að láta starfsmenn sína njóta góðs af því þegar rekstur fyrirtækisins gengur vel.

Rétt í þessu heimsóttu krakkar í 7. bekk Brekkubæjarskóla skrifstofu félagsins ásamt Jónu Adolfsdóttur, skólaliða. Jóna situr í trúnaðarráði Verkalýðsfélags Akraness.

Formaður félagsins fór stuttlega með þeim yfir starfsemi stéttarfélaga, hver helstu verkefni verkalýðshreyfingarinnar væri og er alltaf ánægjulegt að fá heimsóknir frá grunnskólum bæjarins.

Það er fastur liður í starfsemi Verkalýðsfélags Akraness að kynna starfsemina fyrir 16 ára unglingum sem starfa í vinnuskóla bæjarins ár hvert enda er það mjög mikilvægt að fræða komandi kynslóðir um réttindi og skyldur á íslenskum vinnumarkaði og mikilvægi stéttarfélaganna í hagsmunabaráttu fyrir sína félagsmenn.

Nú liggur fyrir að ekki verður unnið hrefnukjöt hér á Akranesi eins og til stóð en hrefnuvinnslan hefði skilað allt að 30 nýjum störfum ef af hefði orðið.

Félag hrefnuveiðimanna hefur hins vegar náð samkomulagi við kjötvinnsluna Esju í Reykjavík um að þar verði hrefnukjöt komandi vertíðar unnið, en veiðar hefjast eftir hálfan mánuð. Gunnar Bergmann Jónsson framkvæmdastjóri Félags hrefnuveiðimanna segir að yfirlýsingar Steingríms J. Sigfússonar sjávarútvegsráðherra um endurskoðun hvalveiða eftir þessa vertíð og hugsanlega stöðvun þeirra hafi kippt stoðunum undan áformum um uppsetningu vinnslustöðvar á Akranesi. Þá hafi yfirvofandi lokun Faxaflóasvæðis vegna hvalaskoðunar þýtt að vinnslustöð á Akranesi væri óhagkvæm. Hér er um áfall að ræða fyrir atvinnulíf á Akranesi enda voru bundnar miklar vonir við að vinnslan myndi skapa fjölda starfa eins og áður hefur komið fram.

Þetta eru gríðarleg vonbrigði og er þar vægt til orða kveðið, en Verkalýðsfélag Akraness og bæjaryfirvöld hafa lagt mikla vinnu í að tryggja að þessi vinnsla yrði að veruleika hér á Akranesi.  Sem dæmi þá stóð VLFA og Akraneskaupstaður fyrir gríðarlega fjölmennum borgarafundi þann 5. febrúar sl.  En eins og flestir muna þá hafði núverandi sjávarútvegsráðherra í hyggju að afturkalla ákvörðun fyrrverandi sjávarútvegsráðherra um að heimila hvalveiðar að nýju.

Það er grafalvarlegt af það reynist rétt að yfirlýsingar Steingríms J. Sigfússonar sjávarútvegsráðherra um endurskoðun hvalveiða eftir þessa vertíð og hugsanlega stöðvun þeirra hafi kippt stoðunum undan áformum um uppsetningu vinnslustöðvar á Akranesi. 

Formaður Verkalýðsfélags Akraness harmar þessa ákvörðun forsvarsmanna Félags hrefnuveiðimanna og átelur vinnubrögð sjávarútvegsráðherra ef það reynist rétt að yfirlýsingar hans hafi orðið þess valdandi að tugir starfa hér á Akranesi urðu að engu.

Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherraEins og fram kom í Morgunblaðinu í gær þá er lögð mikil áhersla á að gerð verði þjóðarsátt vegna þess ástands sem nú ríkir í íslensku efnahagslífi. Það var einnig haft eftir Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra að ríkisstjórnin hefði kallað aðila vinnumarkaðarins til fundar í dag til að geta tekið mið af sjónarmiðum þeirra, enda leggur ríkisstjórnin mikla áherslu á þjóðarsátt um þau verkefni sem framundan eru.

Fram kom í 1. maí ávarpi forseta Alþýðusambandsins að hann telji að gera verði nýjan sáttmála á milli vinnumarkaðarins og stjórnvalda um forsendur varanlegs stöðugleika. Einnig kom fram í 1. maí ávarpi Guðmundar Gunnarssonar formanns RSÍ að "við höfum lagt fram drög að stöðugleikasáttmála".

Það er alveg ljóst að formanni Verkalýðsfélags Akraness og fleiri formönnum aðildarfélaga ASÍ er ekki kunnugt um að verið sé að vinna að þjóðarsátt, eða stöðugleikasáttmála vegna þess ástands sem nú ríkir í íslensku samfélagi. Það er hins vegar ljóst að það er ekki hægt að ganga frá neinni þjóðarsátt án þess að aðildarfélög ASÍ séu höfð með í ráðum enda liggur umboð kjarasamninga hjá stéttarfélögunum sjálfum. Ekki hefur verið kallað eftir neinum tillögum eða hugmyndum frá Verkalýðsfélagi Akraness varðandi hugsanlega þjóðarsátt. Það vekur vissulega furðu hjá formanni ef það reynist rétt að nú þegar liggi fyrir drög að einhvers konar þjóðarsátt eða stöðugleikasáttmála.

Það mun ekki ríkja sátt um að gengið verði frá einhvers konar stöðugleikasáttmála eða þjóðarsátt í reykfylltum bakherbergjum. Það er rétt að minna á að íslenskt verkafólk hefur í raun og veru þegar lagt sitt fram til þjóðarsáttar eins og fram kom í síðustu kjarasamningum sem voru afar hófstilltir og áttu að tryggja hér stöðugleika og aukinn kaupmátt til handa okkar fólki.

Það gengur alls ekki upp að það sé einungis íslenskt verkafólk sem tekur á sig byrðarnar í þessu landi en um þessar mundir hafa umframlaunakjör í ráðningarsamningum verið skorin verulega niður og eins og flestir muna eftir þá hefur þeim launahækkunum sem taka áttu gildi 1. mars skv. gildandi kjarasamningi verið frestað til 1. júlí.

Það gengur heldur ekki upp að ríki, sveitarfélög, verslunareigendur og aðrir þjónustuaðilar varpi sínum vanda út í verðlagið á meðan launþegar þurfa að sæta stórkostlegri kjaraskerðingu og þola stóraukna greiðslubyrði.

Bara þannig að það liggi fyrir, þá verður hvorki gengið frá stöðugleikasáttmála né þjóðarsátt án þess að tryggt sé að hagsmunir verkafólks verði hafðir að leiðarljósi í slíkum sáttmála því það er löngu orðið tímabært að fleiri en íslenskt verkafólk axli hér ábyrgð á stöðugleika. Þjóðarsátt verður aldrei að veruleika nema með aðild þeirra stéttarfélaga sem fara með samningsumboðið og slegin verði algjör skjaldborg um þá sem eru að starfa á lægstu töxtunum.

Forsvarsmenn Hagsmunasamtaka heimilanna óskuðu eftir að funda með formanni félagsins um þá alvarlegu stöðu sem upp er komin vegna stóraukinnar skuldastöðu heimilanna í kjölfar bankahrunsins.

Að sjálfsögðu varð formaður félagsins við þessari ósk og fór fundurinn fram á skrifstofu félagsins síðastliðinn fimmtudag.

Fram kom í máli forsvarsmanna Hagsmunasamtakanna að samtökin hafa gríðarlega áhyggjur af þeirri stöðu sem upp er komin vegna stóraukinnar skuldastöðu heimilanna í kjölfar bankahrunsins.  Samtökin krefjast þess að stjórnvöld komi tafarlaust með almennar aðgerðir er lúta að leiðréttingu gengis- og verðtryggðra lána. 

Fram kom í máli að forsvarsmanna samtakanna að þeir hafa verulegar áhyggjur af því að fólk gefist fljótlega upp á því að greiða af sínum skuldum sökum þess að forsendur verð- og gengistryggðra lána eru kolbrostnar. Þeim heimilum fjölgar ískyggilega hratt sem geta ekki staðið í skilum eða sjá hvorki tilgang né skynsemi í að greiða af lánum sem hækka stjórnlaust sökum þess ástands sem ríkir í íslensku efnahagslífi.  Um 42% heimila eru með bága eða neikvæða eiginfjárstöðu skv. gögnum frá Seðlabanka Íslands frá síðastu áramótum.

Aðalfundur Verkalýðsfélags Akraness samþykkti ályktun sem byggist að stórum hluta á sömu kröfu og Hagsmunasamtök heimilanna leggja upp með, þ.e.a.s að stjórnvöld verða að koma með róttækar aðgerðir til bjargar heimilunum og verða þær aðgerðir að byggjast á leiðréttingu og niðurfærslu á skuldum heimilanna.

Heimasíða Hagsmunasamtaka heimilanna er www.heimilin.is

Hátíðarhöldin vegna 1. maí heppnuðust einstaklega vel á Akranesi í dag.  Þó nokkur  fjöldi fólks kom í hina árlegu kröfugöngu í tilefni dagsins.

Hins vegar var salurinn þar sem hátíðardagskráin fór fram fullur af fólki. Boðið var uppá tónlistaratriði sem voru flutt annars vegar af Kvennakórnum Ym og hins vegar af Grundartangakórnum.

Í lokin var boðið upp á glæsilegar kaffiveitingar sem Kvennakórinn Ymur sá um.

Hátíðarræðuna flutti formaður Verkalýðsfélags Akraness.

Vilhjálmur Birgisson, formaður Verkalýðsfélags Akraness, sagði í ávarpi sínu í tilefni af baráttudegi verkalýðsins í dag að hann telja það vera forgangsverkefni verkalýðshreyfingarinnar að berjast af alefli fyrir því að lágmarkslaun hækki umtalsvert.

Þá sagði hann það eitt af grundvallaratriðunum til að ná sátt í þessu samfélagi, að sannleikurinn varðandi efnahagshrun íslensku þjóðarinnar verði til lykta leiddur.

Vilhjálmur sagði verkalýðsshreyfinguna og lífeyrissjóði landsmanna hafa ekki farið varhluta af þeirri gagnrýni sem fram hafi farið í þjóðfélaginu á undanförnum mánuðum um skort á siðferði, gegnsæi og trúverðugleika. Sagði hann mjög alvarlegt að græðgin hafi teygt anga sína inn í starfsemi lífeyrissjóðanna og nefndi sem dæmi laun forstjóra sumra lífeyrissjóða sem nemi allt að 30 milljónum á ári. Ljóst sé að trúverðugleikinn hafi beðið hnekki sem bregðast verði við. 

Þá sagði hann það vekja  stórfurðu hjá íslensku þjóðinni að ekki einn einasti aðili að æðstu stjórnendum fjármálakerfisins skuli hafa verið látinn sæta ábyrgð vegna bankahrunsins. Það sé skýlaus krafa hjá þessari þjóð að menn verði dregnir til ábyrgðar og að aldrei muni ríkja sátt í íslensku samfélagi verði þeir sem bera ábyrgð á því hvernig komið er fyrir íslenskri þjóð ekki látnir sæta þeirri ábyrgð sem þeim beri.

Hægt er að lesa ræðu formanns félagsins í heild sinni með því að smella á meira.

Ég vil byrja á því að óska okkur til hamingju með daginn.

Það er þyngra en tárum taki að horfa uppá það ástand sem nú ríkir í íslensku samfélagi.  Að hugsa sér kæru félagar að örfáir einstaklingar skuli hafa náð að rústa íslensku efnahagslífi með jafn afgerandi hætti og nú blasir við okkur, er ótrúlegt.  Alþýða þessa lands hefur á undanförnum misserum spurt sig hverjir beri ábyrgð á þessum hamförum.  Í mínum huga og margra annarra liggur það ljóst fyrir hverjir bera þessa ábyrgð en það eru stjórnendur fjármálastofnana og þær eftirlitstofnanir sem áttu að hafa eftirlit með fjármálakerfinu, þessir aðilar brugðust sínu hlutverki.

Eftir á að hyggja er grátbroslegt að horfa á hvernig æðstu stjórnendur fjármálastofnana voru bornir hér á gullstól hvert sem þeir komu. Ávalt var rennt út rauðum dregli þar sem þessir snillingar komu, snillingar sem bera nú ábyrgð á því að vera búnir að eyðileggja orðspor heillar þjóðar á erlendri grundu. Þessir sömu aðilar bera mikla ábyrgð á atvinnuleysi um 19 þúsund einstaklinga, gríðarlegri aukningu á gjaldþrotum fyrirtækja og einstaklinga og stóraukinni greiðslubyrði heimilanna. Og ekki má gleyma því að þessir sömu aðilar bera ábyrgð á því að aldraðir og venjulegt launafólk tapaði stórum hluta af sínum ævisparnaði.

Í síðustu viku skilaði ráðgjafafyrirtækið Oliver Væman mati á stöðu nýju bankanna til fjármálaeftirlitsins. Þetta mat hefur enn ekki verið gert opinbert, en í því kemur fram að núverandi staða Íslands er verri en nokkur kreppa sem einstök þjóð hefur þolað síðan í kreppunni miklu. Það er einnig mat ráðgjafa fyrirtækisins að íslenska bankakreppan sé sú alvarlegasta sem hefur hent þjóðríki í 80 ár. Þökk sé þeim útrásarvíkingum sem stjórnuðust af græðgisvæðingunni einni saman.

Það vekur stórfurðu hjá íslensku þjóðinni að ekki einn einasti aðili að æðstu stjórnendum fjármálakerfisins skuli hafa verið látinn sæta ábyrgð. Það er skýlaus krafa hjá þessari þjóð að þessir menn verði dregnir til ábyrgðar og mín persónulega skoðun er sú að það hefði átt að vera löngu búið að frysta eigur þessara manna á meðan rannsókn færi fram. Þetta er eitt af grundvallaratriðunum til að ná sátt í þessu samfélagi, að sannleikurinn varðandi efnahagshrun íslensku þjóðarinnar verði til lykta leiddur. Það mun aldrei ríkja sátt í íslensku samfélagi ef þeir sem bera ábyrgð á því hvernig komið er fyrir íslenskri þjóð verða ekki látnir sæta þeirri ábyrgð sem þeim ber.

Kæru félagar

Þið sem hafið fylgst með kjarasamningsgerð á hinum almenna vinnumarkaði í gegnum árin kannist við öll þau varnaðarorð sem heyrast víða í samfélaginu þegar kemur að því að gera kjarasamninga fyrir verkafólk.  Þessi varnaðarorð kveða ávalt á um að ekki sé hægt að hækka laun verkafólks sem neinu nemur. Varnaðarorðin byggjast ávallt á því að fái verkafólk einhverja leiðréttingu á sínum launakjörum þá fari allt til fjandans í íslensku samfélagi.

Við gerð síðasta kjarasamnings á hinum almenna vinnumakaði sem var undirritaður 17. febrúar 2008 lögðu ráðamenn þjóðarinnar, Seðlabankastjóri og síðast en ekki síst forstöðumenn greiningadeilda bankanna mikla áherslu á að verkalýðshreyfingin gengi frá hófstilltum samningum til að stuðla að stöðugleika í íslensku samfélagi.

Verkalýðshreyfingin tók þá ákvörðun að ganga frá hófstilltum og skynsömum kjarasamningum sem höfðu það markmið að hækka laun þeirra tekjulægstu.

Þegar að kjarasamningurinn á hinum almenna vinnumarkaði var undirritaður þann 17. febrúar 2008 var verðbólgan 5,1%. Með þessu taldi verkalýðshreyfingin að hún væri að tryggja hér stöðugleika og stuðla að lækkandi verðbólgu. Þetta var framlag íslensks verkafólks til þess að stuðla hér að stöðugleika og auknum kaupmætti.

Það er skemmst frá því að segja að á sama tíma og ráðamenn þessarar þjóðar og forstöðumenn greiningadeilda bankanna voru að hvetja verkalýðshreyfinguna til að ganga frá hófstilltum kjarasamningum þá blikkuðu öll aðvörunarljós um að bullandi leki væri kominn að þjóðarskútunni og bankakerfið væri nánast að hrynja eins og spilaborg.

Í febrúar 2008 var stjórnvöldum og eftirlitsstofnunum orðið fullkunnugt um í hvað stefndi með íslenska fjármálakerfið. Þrátt fyrir það fóru ráðamenn þessarar þjóðar í ferðir erlendis til að breiða út þann boðskap að íslenska bankakerfið stæði traustum fótum þó svo að fyrir lægju skýrslur sem kváðu á um hið gagnstæða.

Á sama tíma og íslenskt verkafólk var tilbúið að axla sína ábyrgð í sinni kjarasamningsgerð til að viðhalda hér stöðugleika og leggja grunn að auknum kaupmætti þá voru íslensku bankarnir nánast rændir innan frá af aðilum sem stjórnuðust af græðgisvæðingu einni saman.

Græðgisvæðing þessara manna birtist íslenskri alþýði með afgerandi hætti í þeim launakjörum sem æðstu stjórnendur fjármálageirans höfðu skammtað sér og nægir að nefna laun bankastjóra Kaupþings árið 2007 upp á 64 milljónir á mánuði, árslaun sem námu 700 milljónum króna. Eða þegar bankastjóri Glitnis fékk 300 milljónir fyrir það eitt að hefja störf hjá bankanum.

Þegar Verkalýðshreyfingin og fleiri aðilar gagnrýndu kaupréttarsamninga, bónusa og önnur ofurlaun hjá starfsmönnum fjármálastofnana þá komu skýr svör frá þeim aðilum sem þáðu þessi ofurlaun: Ykkur grálúsuga almúganum kemur þetta ekkert við.

Raunin hefur hins vegar orðið allt önnur, okkur kom þetta svo sannarlega við. Ég tala nú ekki um þegar þessir snillingar eru búnir að veðsetja íslenska þjóð upp í rjáfur vegna Ice-Save reikninganna í Bretlandi og Hollandi, og það án vitundar meginþorra almennings.

Á þessu sést svo ekki verður um villst að þær hamfarir sem riðið hafa yfir íslenskt samfélag eru ekki íslensku verkafólki um að kenna svo mikið er víst.  Hins vegar bitnar hrun fjármálakerfisins harðast á þeim sem síst skyldi.  Það er margt sem bendir til að það muni enn og aftur koma í hlut verkafólks að rétta þjóðarskútuna við, það verður íslensk alþýða þessa lands sem mun koma til með að þurfa að ausa þjóðarskútuna.  Það nægir að nefna að verkafólk var þvingað til að fresta umsömdum launahækkunum sem áttu að koma til 1. mars sl. vegna þess ástands sem nú ríkir í íslensku efnahagslífi og það þrátt fyrir að hafa gengið frá hófstilltum kjarasamningum.

Það er einnig rétt að nefna það að ríki, sveitarfélög, verslunareigendur og aðrir þjónustuaðilar varpa sínum kostnaðarhækkunum og sínum vanda beint útí verðlagið.  Á meðan þurfa aldraðir, öryrkjar og launþegar þessa lands að sæta gríðarlegri kjaraskerðingu vegna þeirra efnahagshamfara sem nú ríða yfir þetta samfélag.  Þessir aðilar hafa enga möguleika á að varpa sínum vanda yfir á aðra.  Það gengur ekki upp í mínum huga að alþýða þessa lands þurfi ein og sér að taka á sig auknar byrðar á meðan verslunareigendur og opinberir aðilar varpa sínum vanda yfir á almenning í þessu landi.  Það verða allir að axla sína ábyrð, ekki bara íslenskir launþegar.

Það er vægast sagt sorglegt að horfa uppá að sá ávinningur sem síðasti kjarasamningur á hinum almenna vinnumarkaði átti að skila til verkafólks skuli allur hafa horfið og miklu meira til.  Allt vegna græðgisvæðingar útrásavíkinga og aðgerðaleysis eftirlitsstofnana.

Kæru samherjar

Verkalýðshreyfingin og lífeyrissjóðir landsmanna hafa ekki farið varhluta af þeirri gagnrýni sem fram hefur farið í þjóðfélaginu á undanförnum mánuðum um skort á siðferði, gegnsæi og trúverðugleika. Mér er algerlega ljóst að trúverðugleikinn hefur beðið hnekki sem bregðast verður við.

Fulltrúum launafólks í verkalýðshreyfingunni og lífeyrissjóðunum ber að hafa forgöngu um að bæta og skýra reglur um gegnsæi og siðferði í starfsemi verkalýðsfélaganna og lífeyrissjóðanna. Það er mjög alvarlegt þegar græðgin hefur teygt anga sína inn í starfsemi lífeyrissjóðanna og nægir að nefna laun forstjóra sumra lífeyrissjóða sem nema allt að 30 milljónum á ári. Slík launakjör eru ekki í neinum takti við það sem er að gerast í samfélaginu og ljóst að verkalýðshreyfingin verður að taka á þessum málum af fullum þunga enda er ekki hægt að bjóða sjóðsfélögum upp á að forstöðumenn lífeyrissjóðanna þiggi slík laun á sama tíma og sjóðsfélagar þurfa að þola skerðingar á sínum lífeyrisgreiðslum.

Ég spyr líka, hvar liggur ábyrgð þessara einstaklinga sem þiggja slík ofurlaun þegar að nú liggur fyrir að lífeyrissjóðakerfið er að tapa tugum milljörðum króna? Málið er einfalt, ofurlaun og ábyrgð fylgjast greinilega ekki alltaf að.

Varðandi verkalýðshreyfinguna þá hefur mér persónulega fundist því miður oft og tíðum vanta meiri slagkraft í hana og sem dæmi þá erum við að súpa seyðið af þeim lágu lágmarkslaunum sem við bjóðum okkar félagsmönnum upp á. Nú þegar þrengir að á vinnumarkaðnum þá liggur fyrir að atvinnurekendur eru að skera niður öll umframkjör í ráðningarsamningum fólks og oft og tíðum dettur launafólk niður á berstrípaða taxtana.  Þeir lágmarkstaxtar sem eru í gildi í dag eru  íslensku samfélagi og verkalýðshreyfingunni til skammar.

Ég tel það vera forgangsverkefni verkalýðshreyfingarinnar að berjast af alefli fyrir því að lágmarkslaun hækki umtalsvert og t.a.m. í síðustu kjarasamningum þá lagði Verkalýðsfélag Akraness til að lágmarkslaun yrðu 170 þúsund krónur við undirskrift samningsins. Því miður náðist það ekki fram en mitt persónulega mat er það að ef verkalýðshreyfingin hefði staðið fast í lappirnar hvað þá kröfu varðar þá hefði verið hægt að ná mun lengra en raunin varð. Ég vil fá að sjá sama kraft og frumkvöðlanir verkalýðshreyfingarinnar bjuggu yfir fyrir mörgum áratugum síðan, þessir einstaklingar voru tilbúnir til að berjast af alefli fyrir bættum kjörum sinna félagsmanna.

Verkalýðshreyfingin í heild sinni getur lært margt af frumkvöðlunum sem börðust af elju og atorkusemi fyrir bættum hag verkafólks.  Við megum aldrei gleyma þeirri þrot- og miskunnarlausu baráttu sem frumkvöðlanir háðu hér á árum áður oft á tíðum á hugsjóninni einni saman.

Þetta verða núverandi forystumenn verkalýðshreyfingarinnar að hafa að leiðarljósi í sínum störfum.

Kæru félagar

Vandi margra heimila er gríðarlegur um þessar mundir. Því spyr ég: Hvernig hyggjast stjórnvöld leysa vanda þess fólks sem tekið hefur erlend lán sem hafa hækkað um stjarnfræðilegar upphæðir? Nægir að nefna í því samhengi að einstaklingur sem tók 16 milljóna króna húsnæðislán í erlendri mynt árið 2007 til 20 ára skuldar í dag 37 milljónir.

Að hugsa sér að bankarnir hvöttu einstaklinga til að taka erlend lán til íbúðarkaupa og á sama tíma tóku bankarnir stöðu gegn krónunni til að fegra hjá sér efnahagsreikning á 3 mánaða fresti allt á kostnað grandalausra viðskiptavina.

Vinnubrögð af þessu tagi er ekkert annað en algjör glæpamennska.

Samkvæmt úttekt sem ég hef gert tóku 50.000 einstaklingar svokölluð gengistryggð lán til bílakaupa. Þessir aðilar voru nánast allir hvattir til að taka slík lán.  Þessi lán hafa mörg hver hækkað um allt að 100% og mánaðarlegar afborganir hækkað um tugi þúsunda. Vandi þessa fólks hefur lítið sem ekkert verið til umræðu á meðal ráðamanna þessarar þjóðar.

Það er alveg ljóst að stjórnvöld verða að grípa til mjög róttækra aðgerða vegna vanda heimilanna. Það er talað um að 40.000 einstaklingar búi við neikvæða eiginfjárstöðu eða með öðrum orðum, þeir skulda meira en þeir eiga. Þetta er þriðjungur allra heimila í landinu.

Það liggur einnig fyrir að þetta á einungis eftir að versna. Seðlabankinn gerir fastlega ráð fyrir því að fasteignaverð eigi eftir að falla um 40 – 50% að raungildi.

Það verður að koma í veg fyrir það að einstaklingar sjái engan hag í því lengur að borga af sínum eignum. Það blasir við að þegar skuldir eru orðnar langt umfram eignir þá er nánast enginn hvati fyrir fólk að halda slíkri baráttu áfram. Við þessu verður að bregðast með sértækum aðgerðum sem munu koma í veg fyrir að fólk gefist einfaldlega upp.

Sú staða getur klárlega komið upp að þúsundir heimila taki þá ákvörðun að hætta að greiða af sínum skuldum. Það má heldur ekki gleyma því að þegar að þessir einstaklingar stofnuðu til sinna skuldbindinga þá höfðu þeir fullkomlega greiðslugetu til að standa við sínar skuldbindingar. En vegna þeirra hamfara sem  skollið hafa yfir Íslendinga eru þær forsendur kolbrostnar og við því verður að bregðast með afgerandi hætti.

Það verða að koma skýr svör frá stjórnvöldum um það hvernig koma á heimilum landsins, sem mörgum hverjum er að blæða út um þessar mundir, til hjálpar.

Kæru félagar

Eitt af brýnustu verkefnum nýrrar ríkisstjórnar verður klárlega að koma tannhjólum atvinnulífsins aftur af stað. Til þess að það geti orðið að veruleika þá þarf að veita súrefni inn í nýju bankana og gera þá starfhæfa til útlánastarfsemi að nýju. Það er ekki hægt að horfa upp á að 19 þúsund einstaklingar séu án atvinnu hér á landi. Við verðum að bregðast við því með öllum tiltækum ráðum.

Það þarf að lækka vexti hér á landi án tafar enda þola hvorki heimilin né fyrirtækin það vaxtastig sem hér hefur verið við lýði allt of lengi enda er það allt lifandi að drepa.

Það þarf að auka aflaheimildir í þorski umtalsvert og er að mínu mati engin áhætta tekin með því að auka aflaheimildir næstu þrjú fiskveiðiárin í 200.000 tonn enda staðfestir sú mikla fiskgegnd á undanförnum árum það. Með þessu skapast umtalsverðar útflutningstekjur og fjöldi starfa.  Það þarf að stöðva útflutning á óunnum gámafiski en í dag eru um 60 þúsund tonn send út óunnin.  Það er alveg ljóst að slík ákvörðun myndi skapa fjölmörg störf í fiskvinnslunni.  Það þarf einnig að vinda ofan af því fiskveiðistjórnunarkerfi sem nú er við lýði hér á landi, enda hefur núverandi kerfi leikið margar byggðir þessa lands afar grátt.  Það gengur ekki að útgerðamenn geti tekið einhliða ákvörðun um að selja sínar aflaheimildir og skilið fiskvinnslufólk og sjómenn eftir atvinnulaust og í átthagafjötrun.  það þarf að skila auðlindum hafsins aftur til þjóðarinnar.

Ég vil ekki hugsa þá hugsun til enda ef við Akurnesingar hefðum ekki þær styrku stoðir í okkar samfélagi sem stóriðjan er.  Á Grundartanga starfa um 1000 manns fyrir utan afleidd störf.   Það er með hreinustu ólíkindum að til skuli vera stjórnmálamenn sem leggja stein í götu þessara fyrirtækja sem eru að skapa hér trygga atvinnu og sem dæmi þá greiddi Norðurál fjóra milljarða í opinber gjöld á síðasta ári. Það þarf að tryggja áframhaldandi rekstraröryggi stóriðjufyrirtækja í þessu landi.

Nú liggur fyrir gríðarlegur niðurskurður hjá hinu opinbera í ljósi þess að fjárlagahallinn í ár er um 153 milljarðar. Einnig liggur það fyrir að halli ríkissjóðs næstu árin verður umtalsverður. Það er mat mitt að það sé grundvallaratriði að þegar kemur að niðurskurði í ríkisútgjöldum þá verði slegin skjaldborg um þá starfsmenn sem eru með hvað lægstu launin. Ef koma þarf til skerðingar á launum þá verði það að bitna á þeim sem eru með hvað hæstu tekjurnar.  Það þarf einnig að slá skjaldborg um íslenska velferðakerfið og það þarf einnig að huga vel að öldruðum þegar kemur að niðurskurði hjá hinu opinbera.

Flestum hagfræðingum ber saman um það að sú peningamálastefna sem hér er við lýði sé gengin sér til húðar og ljóst að við verðum að taka upp nýjan gjaldmiðil. Mín persónulega skoðun er sú að við eigum að sækja um aðild að Evrópusambandinu, kalla fram kosti og galla og leggja í dóm þjóðarinnar. En það er morgunljóst að ef við náum ekki að tryggja auðlindir þjóðarinnar til sjávar og sveita í þeim aðildarviðræðum sem fram færu við Evrópusambandið þá höfum við ekkert þar inn að gera.

Kæru félagar.

Kjörorð dagsins er hvernig byggjum við upp réttlátara þjóðfélag.  Það vita það allir sem hér eru inni að bilið á milli fátækra og ríkra hefur breikkað gríðarlega á undanförnum árum og áratugum.  Græðgin hefur farið eins og hvirfilbylur um íslenskt samfélag á undanförnum árum og þegar einn bankastjóri er með árslaun á við 426 verkamenn þá er orðið eitthvað mikið að í okkar samfélagi.

Í fyrradag birti olíufyrirtækið N1 ársreikninga sína þar kom fram aðforstjóri fyrirtækisins væri með 30 milljónir í árslaun og stjórnarformaðurinn Bjarni Benediktsson með 4,8 milljónir í árslaun. Á sama tíma og þessi ofurlaun eru greidd þá þurftu almennir starfsmenn N1 að fresta sínum umsömdu launahækkunum upp á 13.500 krónur. Því spyr ég: byggjum við upp réttlátt samfélag með svona mismunun?

Ég vonast hins vegar til þess að það efnahagshrun sem nú hefur riðið yfir íslenskt þjóðfélag geri það að verkum að ofurlaun af þessari stærðargráðu heyri nú sögunni til.

Því miður hafa gildi eins og græðgi, sérhagsmunagæsla og hroki í garð almennings fengið að grasera í okkar samfélagi á liðnum árum.  Það þarf að taka upp ný gildi í íslensku samfélagi, gildi sem lúta að réttlæti, jöfnuði og virðingu. Þannig byggjum við upp réttlátara þjóðfélag  

Kæru samherjar að lokum vil ég segja þetta.

Íslenska þjóðin mun vinna sig út úr þeim dimma dal sem útrásavíkingarnir komu okkur í.  Það eru fáar þjóðir þessa heims sem búa yfir jafn ríkum auðlindum og við Íslendingar.  Nægir að nefna auðlindir hafsins sem og orkuna í iðrum jaðrar svo ég tala nú ekki um þann mannauð sem íslenska þjóðin býr yfir.  Með samstilltu átaki mun okkur takast að byggja hér samfélag sem byggist á jöfnuði, réttlæti og virðingu. Það er þjóðfélag sem við viljum sjá. Það er réttlát þjóðfélag.

Takk fyrir gott hljóð