Í fyrradag fundaði formaður með ungum atvinnuleitendum á Akranesi sem eru í vinnumarkaðsúrræði sem nefnist Skagastaðir. Á fundinum fór formaður yfir hin ýmsu réttindi og skyldur sem hvíla á atvinnuleitendum eins og til dæmis þá skyldu að sækja þau úrræði sem Vinnumálastofnun býður upp á hverju sinni.

Þetta var afar ánægjulegur fundur en fjölmargar spurningar komu frá hinum ungu atvinnuleitendum, bæði varðandi þau réttindi sem gilda á íslenskum vinnumarkaði og einnig atvinnuástandið almennt. Einnig var töluvert spurt um þau réttindi sem stéttarfélögin bjóða fullgildum félagsmönnum sínumm upp á.

Það er alveg ljóst að Vinnumálastofnun hér á Akranesi heldur afar vel utan um atvinnuleitendur og þetta framtak þeirra, Skagastaðir, er til mikillar fyrirmyndar enda er boðið upp á fjölmörg erindi og námskeið því samhliða.

Rétt í þessu lauk fundi samninganefndar Starfsgreinasambands Íslands í húsakynnum Ríkissáttasemjara. Á fundinum var lögð lokahönd á kröfugerð Starfsgreinasambands Íslands gagnvart Samtökum atvinnulífsins.

Kröfugerðin verður ekki gerð opinber fyrr en hún hefur verið afhent fulltrúum Samtaka atvinnulífsins, en það verður gert 6. desember nk.

Það eina sem formaður getur sagt er að hann er nokkur sáttur við áherslur þeirrar kröfugerðar sem Starfsgreinasambandið hefur nú mótað. En eins og flestir vita þá hafa ýmsir aðilar í íslensku samfélagi eins og t.d. Guðbjartur Hannesson félagsmálaráðherra, Runólfur Ágústson stjórnarformaður Vinnumálastofnunar og Björk Vilhelmsdóttir formaður Velferðasviðs Reykjavíkurborgar bent á að stórlega þurfi að hækka lágmarkslaun og lágmarkstaxta á Íslandi. 

Það er alveg ljóst að framundan eru afar erfiðar kjaraviðræður við Samtök atvinnulífsins, ríki og sveitarfélög og er því mjög mikilvægt að verkalýðshreyfingin standi þétt saman við að ná sínum áherslum fram.

Tíminn einn mun leiða það í ljós hversu mikla fjármuni forseti Íslands sparaði íslensku þjóðinni með þeirri ákvörðun sinni að synja Icesave lögunum á sínum tíma.

Nú berast af því fréttir að samningar séu að nást við Breta og Holllendinga í þessari Icesavedeilu.

Það er æði margt sem bendir til þess að okkur beri engin skylda til að ábyrgjast Icesave drápsklyfjarnar, ef marka má okkar færustu lögspekinga og nægir að nefna í því samhengi lagaprófessorana Sigurð Líndal, Stefán Má Stefánsson og lögfræðinginn Lárus Blöndal. Einnig segir Dr. Michael Waibel, sérfræðingur í alþjóðalögum, engar klárar lagalegar skyldur hvíla á herðum Íslendinga til þess að borga Icesave skuldina.

Meira að segja Fjármálaeftirlitið gerði ekki ráð fyrir að ríkisábyrgð væri á Icesave innistæðum í Bretlandi og Hollandi þegar útibú Landsbankans þar voru stofnuð. Eftirlitið benti á að hvergi í lögum um innistæðutryggingar sé talað um ríkisábyrgð.

Formaður félagsins spyr: hví vilja íslensk stjórnvöld leggja slíkar klyfjar á komandi kynslóðir ef engar lagalegar forsendur eru fyrir slíkri skuldbindingu? Við Íslendingar eigum að senda skýr skilaboð út til Breta og Hollendinga um að við viljum greiða það sem okkur ber samkvæmt lagalegum skyldum en við viljum að sjálfsögðu fá að vita hverjar þær lagalegu skuldbindingar eru.

Það blasir við hver ástæða Breta og Hollendinga er þegar þeir neita því að fara með málið fyrir dómstóla. Jú, okkur ber alls engin lagaleg skylda til að greiða þessa skuld.

Sá fantaskapur sem þessi ríki hafa sýnt okkur er ótrúlegur. Fyrst hryðjuverkalög, settir í flokk með Al Quaida og öðrum ribböldum og síðan krafist þess að við tökum á okkur alla ábyrgð í þessu máli.

Gríðarlegur kostnaður 

Hvað hefði það þýtt fyrir okkur Íslendinga ef forsetinn hefði ekki synjað staðfestingu á Icesavelögunum og samningurinn verið samþykktur eins og lá fyrir á sínum tíma? -Jú, við Íslendingar hefðum þurft að greiða 100 milljónir dag hvern bara í vaxtagreiðslur, eða sem nam á bilinu 36 – 45 milljörðum á hverju ári. Það hefði þurft 80.000 skattgreiðendur til að standa bara undir þessum vaxtagreiðslum og til að setja þetta frekar í samhengi, þá kostar 32 milljarða að reka Landspítalann – Háskólasjúkrahús árlega. Og til að sýna enn frekar fáránleikann sem fólginn er í þeim stjarnfræðilegu tölum sem um ræddi þá var verið ekki alls fyrir löngu að vígja hæstu byggingu heims í Dubai, en við gætum reist fyrir Breta einn slíkan turn fyrir helming þeirrar upphæðar sem við áttum að greiða í vexti af síðasta  Icesave-samningi.

Á þessu sést að íslensk þjóð gat ekki undir nokkrum kringumstæðum axlað þá ábyrgð vegna græðgisvæðingar örfárra einstaklinga og handónýts eftirlitskerfis.

Ragnar Reykás

Hvað sagði ekki Steingrímur J. Sigfússon í fréttum 23. október 2008? Hann sagði að það yrði gerð uppreisn hér á landi ef gengið yrði að kröfum Breta og Hollendinga um skuldbindingu vegna Icesave-reikninganna. Hann sagði einnig að Íslendingar hafi uppfyllt allar lagalega skyldur og tilskipanir Evrópusambandsins um innlánstryggingakerfið og Íslendingum bæri ekki að láta undan kröfum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins því okkur beri ekki skylda til að greiða tapið á Icesave-reikningunum.

Þetta sagði Steingrímur J. Sigfússon í október 2008. En það kvað við nýjan tón hjá Steingrími eftir að hann var sestur í ríkisstjórn og hélt m.a uppi skefjalausum hræðsluáróðri um að allt færi hér til fjandans ef ekki yrði gengið frá Icesave-samningunum án tafar. Því segi ég: Ragnar Reykás er grátbroslegur í samanburði við þann viðsnúning sem hefur orðið hjá fjármálaráðherra í þessu máli.

Eins og fram kom áðan, þá á krafa Íslendinga að vera skýr: Borgum það sem okkur ber lagaleg skylda til og krefjumst þess að sú skylda verði kölluð fram af óháðum dómstólum. Enda er, eins og áður hefur komið fram, álit flestra fræðimanna að ekki sé kveðið á um ríkisábyrgð í Evrópureglugerð um innstæðutryggingar og Steingrímur J. er því sammála ef marka má ummæli hans frá því í október 2008.

Reiðir forsetanum

Það voru æði margir sem voru afar reiðir því þegar forsetinn neitaði að staðfesta lögin á sínum tíma.  Það er mér óskiljanlegt að meira að segja einstaka forystumenn í verkalýðshreyfingunni skuli hafa verið æfir yfir þessari ákvörðun forsetans  og nægir að nefna það sem fram kom á vef Starfsgreinasambandsins í því samhengi en þar segir m.a. Forseti lýðveldisins kemur fram af miklu ábyrgðarleysi gagnvart efnahagsvanda þjóðarinnar.

 Einnig er rétt að rifja upp þegar Össur Skarphéðinsson, sá ágæti ráðherra sagðist ekki vera tilbúinn til þess að bera töskur forsetansí Indlandsferðinni sem forsetinn fór í sínum tíma. Í þessu samhengi vil ég segja við Össur Skarphéðinsson: yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar er ekki tilbúinn að bera þær drápsklyfjar sem stóð til að leggja á hana. En það er ljóst að það mun þurfa marga töskubera til að bera farangur fólks sem mun flýja þetta land ef þessi reikningur fellur á saklausan almenning þessarar þjóðar.

Ólafur Ragnar Grímsson segir í sjónvarpsviðtali við Bloombergfréttastofuna:  “Hversu langt er hægt að ganga og fara fram á að venjulegt fólk - bændur, sjómenn, læknar og hjúkrunarfræðingar - axli ábyrð á föllnu bönkunum? Sú spurning, sem er kjarninn í Icesave málinu.”

Formaður félagsins er stoltur af forsetanum mínum sem hafði kjark og þor til að taka þessa ákvörðun og hefur í þessu máli varið hagsmuni þjóðarinnar á alþjóðlegum vettvangi með kjafti og klóm. Einnig er fotrmaðurinn algjörlega sammála forsetanum þegar hann segist enn þeirrar skoðunar að kjósendur eigi að hafa lokaorðið á hverju því samkomulagi sem gert verður við Breta og Hollendinga og við Íslendingar eigum ekki undir nokkrum kringumstæðum að taka annað í mál en að þjóðin fái að hafa lokaorðið í þessu máli.

Vinnumarkaðsráð Vesturlands fundaði í gær og var meðal annars farið yfir atvinnuástandið á Vesturlandi og rýnt í atvinnuleysistölur. Það sem kom meðal annars fram á fundinum var að atvinnuleysi hefur verið að aukast á Akranesi á milli mánaða. Í september voru 197 einstaklingar á Akranesi án atvinnu eða sem nemur 5,6% atvinnuleysi en í október voru 242 án atvinnu sem nemur 6,8%.

Ástæðan fyrir þessari aukningu er fyrst og fremst sú að hvalveiðum lauk á þessu tímabili en um 150 manns víðsvegar af Vesturlandi og á höfuðborgarsvæðinu höfðu atvinnu af hvalveiðunum. Það kom skýrt fram á fundinum hversu gríðarlega mikilvægar hvalveiðarnar eru atvinnulífinu á þessu svæði enda sköpuðu þær eins og áður hefur komið fram um 150 störf frá júní til loka septembermánaðar.

Vinnumarkaðsráð lýsir yfir þungum áhyggjum af því atvinnuástandi sem nú er á Vesturlandi og vill að við því verði brugðist, til dæmis með aukningu á aflaheimildum. Einnig lýsti Vinnumarkaðsráð yfir áhyggjum sínum vegna þess mikla niðurskurðar sem boðaður hefur verið í heilbrigðiskerfinu.

Formaður Verkalýðsfélags Akraness, sem situr í Vinnumarkaðsráði, velti þeirri hugmynd upp í gær hver raunverulegur sparnaður heilbrigðiskerfisins væri af því að segja upp opinberum starfsmönnum en eins og fram hefur komið er gert ráð fyrir því að rúmlega 600 opinberir starfsmenn muni missa vinnuna samkvæmt fyrirliggjandi fjárlagafrumvarpi. Sérstaklega má velta fyrir sér raunverulegum sparnaði með því í ljósi þeirra staðreynda að opinberir starfsmenn munu færast af launaskrá hjá heilbrigðisráðuneytinu yfir á félagsmálaráðuneytið sem hefur yfirumsjón með atvinnuleysistryggingasjóði. Með öðrum orðum er það mat formanns að sparnaðurinn sé óverulegur við að segja upp opinberum starfsmönnum og setja þá á atvinnuleysisbætur.

Það kom einnig fram hjá fulltrúum Vinnumálaráðs í gær að vinnumálastofnun á Vesturlandi sé að standa sig einstaklega vel í hinum ýmsu málum er lúta að atvinnuleitendum og nægir að nefna í því samhengi þá miklu vinnu sem starfsmenn Vinnumálastofnunnar leggja á sig við hin ýmsu vinnumarkaðsúrræði til handa atvinnuleitendum.

Þingflokkur Hreyfingarinnar óskaði eftir að funda með formanni Verkalýðsfélags Akraness og að sjálfsögðu varð formaðurinn við þeirri beiðni. Fundurinn fór fram í þingflokksherbergi Hreyfingarinnar í Alþingishúsinu í gær.

Fundurinn var afar opinskár og málefnalegur en formaður VLFA lýsti yfir áhyggjum sínum af stöðu þeirra sem starfa á lágmarkslaunum en eins og staðan er í dag þá duga lágmarkslaun ekki fyrir lágmarksframfærslu. Formaður nefndi við þingmenn Hreyfingarinnar að ef atvinnurekendum og verkalýðshreyfingunni muni ekki bera gæfa til að hækka hér lágmarkslaun verulega í komandi kjarasamningum þá verði Alþingi Íslendinga að grípa inn í og lögbinda hér lágmarkslaun svo sómi sé að.

Einnig bar lífeyrissjóðina á góma en það er skoðun formanns að aðkoma atvinnurekenda að stjórnun lífeyrissjóðanna sé afar óeðlileg enda liggur fyrir að krosseignatengsl og hagsmunaárekstrar atvinnurekenda í stjórnun sjóðanna séu klárlega til staðar. Formaðurinn kom þeirri skoðun sinni á framfæri að breyta þurfi lögum um starfsemi lífeyrissjóðanna með þeim hætti að sjóðsfélagarnir sjálfir skipi í stjórnir sjóðanna og það séu sjóðsfélagarnir sjálfir sem kjósi sér alla sína stjórnarmenn.

Það er afar ánægjulegt þegar þingflokkar kalla fulltrúa aðila vinnumarkaðarins til fundar við sig til að heyra sjónarmið og áherslur stéttarfélaganna, til dæmis vegna komandi kjarasamninga og annarra hagsmunamála er lúta að íslenskum launþegum. Formaður Verkalýðsfélags Akraness tilheyrir engum stjórnmálaflokki enda er það hans skoðun að forystumenn í verkalýðshreyfingunni eigi ekki að vera eyrnamerktir einhverjum einum ákveðnum stjórnmálaflokki heldur eigi þeir að styðja öll góð mál er lúta að hagsmunum sinna félagsmanna, óháð því frá hvaða stjórnmálaflokki slík mál koma.

Síðastliðinn föstudag var undirritaður áframhaldandi samningur við VIRK Starfsendurhæfingarsjóð um starf ráðgjafa á sviði starfsendurhæfingar fyrir stéttarfélögin á Akranesi. Að þessum samningi koma Verkalýðsfélag Akraness, Starfsmannafélag Reykjavíkurborgar og VR. Við undirritun samningsins kynnti Vigdís Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Starfsendurhæfingarsjóðs, starfsemi sjóðsins almennt og einnig fór hún sérstaklega yfir það hvernig þjónustan á Akranesi hefur gengið.

Björg Bjarnadóttir mun sinna starfi ráðgjafa á Akranesi eins og áður og halda áfram aðstoða þá félagsmenn sem glíma við heilsubrest og styðja þá í því að efla færni sína og vinnugetu og komast aftur til vinnu. Í nýja samningnum er starfshlutfall ráðgjafans aukið úr 50% í 75% og var þessi aukning löngu orðin tímabær enda hefur algjör sprenging orðið í aðsókn þessarar þjónustu hér á Akranesi undanfarna mánuði.

Nánari upplýsingar um þessa þjónustu er að finna undir tenglinum Starfsendurhæfing hér til vinstri og á heimasíðu Starfsendurhæfingarsjóðs, www.virk.is.

Stjórn sjúkrasjóðs Verkalýðsfélags Akraness fundaði í gær og var meðal annars farið yfir þá miklu aukningu sem orðið hefur á greiðslum úr sjóðnum vegna sjúkradagpeninga til félagsmanna.

Á þessu ári er búið að greiða um 22 milljónir í sjúkradagpeninga til félagsmanna en á sama tíma í fyrra var þessi tala rúmar 10 milljónir. Aukning á milli ára er því upp á 123%. Ugglaust skýrir ástandið á vinnumarkaðnum þessa miklu aukningu og bendir margt til þess að heilsufar félagsmanna hafi í kjölfar kreppunnar versnað þónokkuð ef tekið er tillit til þessarar miklu aukningar á greiðslum úr sjúkrasjóði félagsins.

Sjúkrasjóður hefur greitt í heildina með öllum styrkjum yfir 30 milljónir króna það sem af er þessu ári en allt árið í fyrra námu greiðslur úr sjóðnum 23 milljónum þannig að aukning á heildargreiðslum úr sjúkrasjóði verður umtalsverð á þessu ári.

Þess er nú beðið að gulldepluveiðar glæðist en tvö skip HB Granda hafa undanfarna daga leitað að þessum smáa fiski frá Skerjadjúpi í vestri og austur fyrir Vestmannaeyjar. Á Akranesi eru starfsmenn fiskmjölsverksmiðju félagsins tilbúnir til þess að taka á móti afla og vinna hann en ekkert hefur verið unnið í verksmiðjunni frá því í júlí í sumar.

Fjallað er um málið á vefsíðu HB Granda. ,,Hér er allt orðið skotklárt og nú bíðum við bara eftir því að skipin skili sér til hafnar," sagði Guðmundur Hannesson, verksmiðjustjóri á Akranesi, er rætt var við hann í morgun.

Að sögn Guðmundar eru Faxi RE og Lundey NS nú við leit austan við Vestmannaeyjar en lítill afli hefur fengist á hafsvæðinu vestan við Eyjar. Þó mun Faxi vera kominn með um 80 tonna afla en sá afli fékkst í tveimur holum í Grindavíkurdjúpi.

,,Við höfum alls unnið úr rúmlega 30 þúsund tonnum af fiski á þessu ári. Fyrst var það gulldepla, þá loðna og kolmunni og í sumar tókum við á móti makríl sem ísfisktogararnir veiddu. Nú vonum við að gulldeplan gefi sig til og að loðnukvótinn verði aukinn verulega á komandi vertíð," sagði Guðmundur Hannesson en að hans sögn hefur tíminn verið notaður frá í sumar til þess að fara yfir búnað verksmiðjunnar.

Alls munu 12 manns starfa á tveimur vöktum í verksmiðjunni á Akranesi þegar vinnsla hefst að nýju.

Það er óhætt að segja að Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins fari mikinn þessa dagana en að undanförnu hafa lágmarkslaun og atvinnuleysis- og örorkubætur verið umtalsvert til umfjöllunar í fjölmiðlum. Karen Kjartansdóttir, fréttamaður á Stöð 2, hefur fjallað um þetta málefni að undanförnu. Síðastliðinn laugardag var viðtal við Vilhjálm Egilsson, framkvæmdastjóra SA, þar sem hann sagði að hugsanlega væru atvinnuleysisbætur og aðrar bætur orðnar of háar sem gerði það að verkum að fólk kysi frekar að vera til dæmis á atvinnuleysisbótum heldur en að fara að vinna þessi láglaunastörf.  Það er alveg ótrúlegt að atvinnurekendur og Samtök atvinnulífsins séu hissa að erfiðlega gangi að manna þessi láglaunastörf einfaldlega í ljósi þeirra staðreynda að þau laun sem eru í boði eru það lág að þau duga ekki til að fólk geti framfleytt sér og sínum.  Vandamálið liggur ekki í að  atvinnuleysis- og örorkubætur séu of háar, svo mikið er víst.   Það eru margir menn eins og t.d Runólfur Ágústsson, stjórnarformaður Vinnumálastofnunnar  og Guðbjartur Hannnesson félagsmálaráðherra sem hafa bent á að lágmarkslaun verði að hækka.

Það kvað við nýjan tón hjá framkvæmdastjóra Samtaka atvinnulífsins á mánudaginn þegar var farið að ræða launakjör forstjóra lífeyrissjóðsins Gildi en forstjóri þess lífeyrissjóðs er með um 20 milljónir í árslaun eða sem gerir tæpa 1,7 milljón á mánuði. Þessi laun voru síst of há að mati Vilhjálms Egilssonar. En atvinnuleysisbætur sem eru rétt tæpar 150 þúsund krónur á mánuði voru hugsanlega of háar að mati framkvæmdastjórans. Þetta er náttúrulega ótrúlegur málflutningur af hálfu Vilhjálms í ljósi þess að forstjóri lífeyrissjóðsins Gildi tekur nánast árslaun atvinnuleitandans á einum mánuði.  Þessir menn reyna ítrekað að réttlæta þessi ofurlaun  vegna umfangs starfsins og þeirri dæmalausu klisju að ábyrgðin sé svo gríðarleg.

En hver er hin raunverulega ábyrgð til dæmis forstjóra lífeyrissjóðanna sem hafa tapað á bilinu 4-500 milljörðum og það bara er lítur að skulda- og hlutabréfakaupum samkvæmt gögnum frá Seðlabankanum.  Sagan hefur sýnt okkur að þessir menn bera ákkúrat enga ábyrgð enda sitja nánast allflestir stjórnendur lífeyrissjóðanna ennþá í sínum stólum.

Stjórnir lífeyrissjóðanna

Það er reyndar með ólíkindum að atvinnurekendur skuli yfir höfuð sitja í stjórnum lífeyrissjóðanna og víla og díla með kjarasamningsbundin lífeyrisréttindi launþega.  Það er til að mynda afar óeðlilegt að atvinnurekendur séu að taka ákvarðanir um fjárfestingarleiðir þegar liggur fyrir að krosseignatengsl og hagsmunaárekstrar fulltrúa atvinnurekenda í sjóðunum geta klárlega skarast á við hagsmuni sjóðsfélaga. Það er því augljós hætta á að fulltrúar atvinnurekenda í stjórnum lífeyrissjóðanna hafi hagsmuni atvinnurekenda en ekki sjóðsfélaga að leiðarljósi þegar kemur að ákvörðunum um fjárfestingarleiðir. Á þeirri forsendu segir formaður félagsins að það sé grundvallaratriði að það séu eigendur sjóðanna, sjóðsfélagarnir sjálfir, sem taki ákvörðun um hverjir fari með stjórnun sjóðanna. Mitt mat er einfaldlega það að það eigi að fækka lífeyrissjóðunum niður í einn, jafna lífeyrisréttindi allra landsmanna og hér verði ráðið sérfræðingateymi til að sjá um stjórnun á lífeyrissjóðunum en að sjálfsögðu geta atvinnurekendur átt áheyrnarfulltrúa í stjórn sjóðsins. En með því að fækka lífeyrissjóðunum niður í einn er ljóst að hægt yrði að spara umtalsverðar upphæðir til hagsbóta fyrir alla sjóðsfélaga.

Hvað þarf að gera

Það er morgunljóst í  huga formanns VLFA að lágmarkslaun á Íslandi verður að lagfæra í komandi kjarasamningum með afgerandi hætti.  Ríkissjórn Íslands þarf að setja flýtimeðferð á að reikna út lágmarksframfærslustuðul þar sem fram komi hvað einstaklingur þarf til að framfleyta sér og standa við nauðsynlegar skuldbindingar.  Það verður að tryggja að lágmarkslaun dugi til framfærslu en það gera þau alls ekki í dag. 

Kjarni málsins er eins og áður sagði að atvinnuleysis- og örorkubætur eru alls ekki vandamálið heldur þessi skammarlegu lágu lágmarkslaun sem eru atvinnurekendum, íslensku samfélagi og síðast en ekki síst okkur í verkalýðshreyfingunni til skammar og því verðum við að breyta í komandi kjarasamningum með hagsmuni lágtekjufólks að leiðarljósi.

Framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins og forstjórar lífeyrissjóðanna ættu að prófa að reyna að framfleyta sér og sínum á lágmarkslaunum og atvinnuleysisbótum, en þá er ég viss um að það myndi kveða við annan tón hjá þessum mönnum.