Í ljósi þess að þann 21. desember næstkomandi muni miðstjórn Alþýðusambands Íslands staðfesta endurskoðun á samningi á milli ASÍ og SA um lífeyrismál, þá er rétt að það komi fram að gert er ráð fyrir nánast óbreyttu fyrirkomulagi við val á fulltrúum í stjórnir lífeyrissjóðanna, en eins og margoft hefur komið fram hér á heimasíðunni þá hefur stjórn og trúnaðarráð Verkalýðsfélags Akraness barist um langt árabil fyrir því að lýðræði við stjórnarkjör í lífeyrissjóðunum verði stóraukið og aðkoma sjóðsfélaga sjálfra að ákvörðunartöku sjóðanna verði efld til muna.

Sem dæmi um þessa baráttu Verkalýðsfélags Akraness þá nægir að rifja upp tillögu sem félagið lagði fram að þingi ASÍ 2009 um að atvinnurekendur víki úr stjórnum sjóðanna og sjóðsfélagar kjósi alla stjórnarmenn í beinni kosningu.

Það er rétt að það komi skýrt fram að í kjarasamningi milli Samtaka atvinnulífsins og ASÍ um lífeyrismál frá árinu 1995 var samið um helmingaskipti á milli atvinnurekanda og verkalýðshreyfingarinnar í stjórnum lífeyrissjóðanna. Í þeirri tillögu sem VLFA lagði fram á þingi ASÍ 2009 var skorað á miðstjórn ASÍ að taka upp þann kjarasamning og leggja til breytingar á honum og hætta helmingaskiptum verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekanda í stjórnum lífeyrissjóðanna. VLFA lagði til á þinginu 2009 að í þessum samningi yrði stjórnarvali í sjóðunum breytt þannig að sjóðsfélagar myndu kjósa alla stjórnarmenn lífeyrissjóðanna beinni kosningu og atvinnurekendur vikju úr stjórnum sjóðanna.

Miðstjórn ASÍ skrifaði umsögn vegna tillögu VLFA og í þeirri umsögn hafnaði miðstjórnin því að atvinnurekendur myndu fara úr sjóðunum og sjóðsfélagar myndu kjósa alla stjórnarmenn, en lagði hins vegar til að samþykkt yrði að fela miðstjórn að standa að víðtækri og almennri umræðu meðal aðildarsamtaka sinna um endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA um lífeyrismál.

ASÍ ákvað í febrúar 2010 að halda stefnumótunarfund um lífeyrismál á Selfossi þar sem stjórnarskipan lífeyrissjóðanna var mikið til umfjöllunar og á þeim fundi komu klárlega sterkar raddir fram um að efla þyrfti lýðræðið við stjórnarval í sjóðunum, en þessi stefnumótunarfundur átti að verða einn liður í því að undirbúa endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA um lífeyrismál.

Á þessum stefnumótunarfundi á Selfossi kynnti Verkalýðsfélag Akraness niðurstöður skoðanakönnununar sem félagið lét gera en í þeirri könnun voru 1200 manns spurð eftirfarandi spurningar: „Ert þú hlynnt(ur) því eða andvíg(ur) að tekið verði upp nýtt fyrirkomulag við val á stjórnarmönnum í lífeyrissjóðum þannig að stjórnarmenn verði að vera sjóðsfélagar og sjóðsfélagar sjálfir kjósi alla stjórnarmenn í beinni kosningu?“  Niðurstaðan var að 72% töldu það brýnt að sjóðsfélagar myndu kjósa alla stjórnarmenn í lífeyrissjóðina.  Vilji sjóðsfélaga var hvellskýr!

Í ein 6 ár eða frá árinu 2010 hefur lítið sem ekkert heyrst um þessa vinnu þar til í síðustu viku að boðað var til fundar með formönnum stéttarfélaganna og þeim tilkynnt að nefnd á vegum ASÍ og Samtaka atvinnulífsins væri ná samkomulagi um drög að tillögum um breytingar á stjórnskipan á lífeyrissjóðunum. Breytingar sem eru í sjálfu sér afar takmarkaðar enda áfram gengið út frá helmingaskiptum verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekanda í stjórnum sjóðanna og áfram sé stuðst við svokallað fulltrúalýðræði við val á stjórnarmönnum. Stéttarfélögunum voru gefnir nokkrir dagar til að andmæla eða koma með tillögur og það er skemmst frá því að segja að VLFA mótmælti þessum drögum harðlega á grundvelli þess að ekki væri verið að fara eftir tillögum frá Rannsóknarnefnd um lífeyrissjóðina né hefur nánast ekkert samtal átt sér stað við hinn almenna sjóðfélaga um þessar breytingar.

Í ljósi þessa telur formaður Verkalýðsfélags Akraness þessi vinnubrögð langt frá því að vera lýðræðisleg. Gleymum því ekki að miðstjórn ASÍ talaði um á þingi ASÍ 2009 að eiga víðtæka og almenna umræðu um lífeyrismál. Varla kalla menn það víðtæka og almenna umræðu að halda einn fund fyrir 6 árum síðan?

Það liggur fyrir að hinn almenni sjóðsfélagi hefur verið að kalla eftir opnu og auknu lýðræði við stjórnarval í lífeyrissjóðunum og það vita það allir sem eitthvað fylgjast með umræðunni um þessi mál að sjóðsfélagar vilja aukið lýðræði í lífeyrissjóðunum og gríðarlega margir telja að atvinnurekendur eigi ekki að víla og díla með kjarasamningsbundin réttindi launafólks í stjórnum lífeyrissjóðanna og eigi því að víkja úr stjórnum þeirra.

Það sem vekur einnig furðu í þessum drögum er að það er ekki einu sinni farið eftir ábendingum sem fram koma í Rannsóknarskýrslu um lífeyrissjóðina sem kom út í febrúar 2012, en þar leggja skýrsluhöfundar til að alla vega einn sjóðsfélagi sé kosinn í beinni kosningu af sjóðsfélögum. Meira að segja fjalla skýrsluhöfundar um að fulltrúalýðræðið við val á stjórnarmönnum sé ekki að virka sem skyldi.  Það verður að teljast undarlegt að í þessum drögum sé ekki tekið tillit til ábendinganna sem fram koma í rannsóknarskýrslunni.

Orðrétt segir í Rannsóknarskýrslu um lífeyrissjóðina varðandi stjórn og starfshætti:  „Óeðlilegt virðist að eigendur lífeyrissjóðanna (sjóðfélagar) eigi almennt ekki fulltrúa í stjórnum sjóðanna og hafi enga aðkomu að því hverjir sitji þar (Sjá kafla 5.2.2). - Úttektarnefndin leggur til að lífeyrissjóðir á almennum markaði og opinberum móti sér þá stefnu að einn eða fleiri stjórnarmenn séu kosnir beinni kosningu á ársfundi lífeyrissjóðsins. Fimm árum héðan í frá verði reynslan af þessu fyrirkomulagi metin og athugað verði hvort lengra skuli haldið.

Að hugsa sér að einhver sjálfskipaður hópur innan ASÍ hefur nú í samvinnu við Samtök atvinnulífsins ákveðið að sáralitlar breytingar verði gerðar á stjórnarskipan í lífeyrissjóðina og áfram verði svokölluð helmingaskiptaregla við lýði.  Ekkert tillit verði tekið til ábendinga sem fram komu í rannsóknarskýrslunni um að óeðlilegt sé að eigendur lífeyrissjóðanna (sjóðfélagar) eigi almennt ekki fulltrúa í stjórnum sjóðanna og hafi enga aðkomu að því hverjir sitji þar. Þessar ábendingar eru hunsaðar algerlega.

Það er með svo miklum ólíkindum og grátlegt að ekki hafi átt sér stað samtal við hinn almenna sjóðsfélaga og hann spurður að því hvernig hann vilji að sjá að stjórnarkjöri í lífeyrissjóðum verði háttað í framtíðinni.  Nei, í staðinn er fámennur hópur innan verkalýðshreyfingarinnar sem ákveður hvort gera eigi einhverjar breytingar á þessum málum eða ekki.

Það er rétt að geta þess að 21. desember næstkomandi mun miðstjórn ASÍ staðfesta endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA og allt eins líklegt að þar verði staðfest að litlar sem engar breytingar verði gerðar á við val á fulltrúum í stjórnir lífeyrissjóðanna. Sem sagt áfram verði helmingaskiptareglan á milli atvinnurekenda og verkalýðshreyfingarinnar við lýði og áfram verði stuðst við fulltrúalýðræði við val inn í stjórnir sjóðanna.

Formaður VLFA fullyrðir að ekki er vilji hjá hinum almenna sjóðsfélaga að viðhafa þessa helmingaskiptareglu við stjórnarval í lífeyrissjóðunum með þeim hætti sem verið hefur. Enda liggur fyrir ákall frá almenningi um aukið lýðræði við stjórnarval í lífeyrissjóðunum en núna er það deginum ljósara að ASÍ og SA ætla sér að slá skjaldborg um veru sína í stjórnum lífeyrissjóðanna og það er gert með því að hunsa ábendingar sem fram komu í rannsóknarskýrslunni um lífeyrissjóðina og einnig með því að hunsa samtal við hinn almenna sjóðsfélaga og spyrja um hans álit á þessum málum.

Það er morgunljóst í huga formanns VLFA að enn og aftur fjarlægist forysta ASÍ sína félagsmenn með því að viðhafa andlýðræðisleg vinnubrögð við endurskoðun á kjarasamningi ASÍ og SA um lífeyrismál  enda liggur fyrir að hinn almenni félagsmaður og sjóðsfélagi mun ekkert hafa um þennan samning að segja, enda á að afgreiða hann án aðkomu hins almenna félagsmanns.     

Það þarf ekkert að fara í grafgötur með það hversu mikilvægt það er fyrir allt launafólk að fara ætíð vel yfir launaseðilinn sinn í hverjum mánuði, enda geta alltaf orðið mistök hjá launafulltrúum við útreikning á launum starfsmanna. Verkalýðsfélag Akraness vill árétta þetta enn og aftur því þótt stundum sé launafólk hlunnfarið vísvitandi, þá er oftar en ekki um mistök um að ræða þegar launafólk fær of lítið útborgað.

Í dag fékk félagið t.d. launaseðil frá einum félagsmanni sem starfar við þjónustustörf og við yfirferð formanns félagsins kom í ljós að viðkomandi starfsmaður var á röngum launataxta og munaði rúmum 15.000 krónum á mánuði og var þessi villa búin að vera um allanga hríð.

Að sjálfsögðu hafði félagið samband við viðkomandi fyrirtæki og óskaði eftir skýringum á þessu og viðurkenndi fyrirtækið um leið og það hafði skoðað viðkomandi starfsmann að hér væri um mistök að ræða og þetta yrði leiðrétt eins langt aftur og villan hafi staðið. Það er því ljóst að viðkomandi starfsmaður mun fá leiðréttingu sem nemur tugum þúsunda og munar launafólk um minna.

Verkalýðsfélag Akraness skorar á félagsmenn sína að fara ætíð vel yfir launaseðlana og ef einhverjar spurningar vakna þá endilega hafa samband við skrifstofuna.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðu félagsins þá stefndi Verkalýðsfélag Akraness Norðuráli vegna ágreinings í tveimur málum vegna túlkunar á greinum í kjarasamningi félagsins við Norðurál. Fyrra málið laut að túlkun á réttindaávinnslu starfsmanna til greiðslu orlofs- og desemberuppbóta og seinna málið laut að túlkun á ávinnslu á starfsaldurhækkunum. 

Það er skemmst frá því að segja að Félagsdómur féllst á allar dómskröfur Verkalýðsfélags Akraness í báðum málunum. Norðuráli var gert að greiða Verkalýðsfélagi Akraness 500.000 kr. í málskostnað fyrir hvort málið fyrir sig og var Norðuráli því gert að greiða VLFA samtals 1.000.000 kr. í málskostnað. 

Það er ljóst að umtalsverðir hagsmunir voru í húfi í þessum málum og þá sér í lagi hvað varðar túlkun á réttindaávinnslu starfsmanna til greiðslu á orlofs- og desemberuppbótum. Enda liggur fyrir að um háar upphæðir er að ræða enda eru orlofs- og desemberuppbætur samtals fyrir fullt starf hjá Norðuráli í dag 370.916 kr. eða 185.458 kr. hvor um sig.

Verkalýðsfélag Akraness valdi mál eins starfsmanns til að fara með sem prófmál fyrir félagsdóm til að fá úr því skorið hvort hann ætti rétt á hlutfalli af orlofs- og desemberuppbótum fyrir árin 2014 og 2015 og eins og áður sagði féllst félagsdómur á allar kröfur félagins og mun Norðurál þurfa að greiða umræddum starfsmanni um 200.000 krónur og að sjálfsögðu mun félagið fara fram á að dráttavextir verði greiddir af þeirri upphæð.

Það er morgunljóst að þessi dómur um réttindaávinnslu á orlofs- og desemberuppbótum hefur fordæmisgildi og ljóst að mun fleiri starfsmenn munu eiga rétt til greiðslu á orlofs- og desemberuppbótum en fyrirtækið hefur talið hingað til. Það liggur fyrir að VLFA mun gera kröfu á að allir starfsmenn sem samkvæmt dómnum eiga rétt á orlofs- og desemberuppbótum muni fá þær leiðréttar 4 ár aftur í tímann og er því ljóst er að um umtalsverðar upphæðir getur verið að ræða sem mun klárlega skipta þá starfsmenn sem þar heyra undir töluverðu máli.

Verkalýðsfélag Akraness var búið að reyna ítrekað að leysa þetta mál í sátt og samlyndi við forsvarsmenn fyrirtækisins en þeir töldu að þeim bæri ekki að greiða þetta og því fór Verkalýðsfélag Akraness með málið fyrir dómstóla sem hafa nú kveðið upp sinn endanlega útskurð. Það liggur fyrir að Verkalýðsfélag Akraness mun aldrei sætta sig við að brotið sé á réttindum okkar félagsmanna og ef félagið telur að brot hafi verið framin þá reynir félagið að sjálfsögðu að finna lausn á því. Ef það ekki tekst þá fer félagið með slík mál fyrir dómstóla. 

Í gegnum árin hefur félagið stefnt þó nokkrum fyrirtækjum vegna ágreinings um túlkun kjarasamninga og vangoldinna launa og núna er félagið t.d. með eitt mál fyrir Héraðsdómi Vesturlands og tvö önnur á leið þangað. Það mikilvægt að atvinnurekendur átti sig á því vel og rækilega að VLFA hefur ekki og mun ekki sætta sig við að brotið sé á réttindum sinna félagsmanna.  

Hægt er lesa dómana í heild sinni með því að smella hér.

Í gær hófst 30. þing Sjómannasambands Íslands og verður því fram haldið í dag, en Verkalýðsfélag Akraness á þrjá fulltrúa á þinginu. Að þessu sinni er þingið haldið í skugga sýnilegrar óánægju sjómanna með nýgerðan kjarasamning og munu kjaramál því væntanlega vera mikið til umræðu á þinginu. Það er að heyra á sjómönnum almennt að talsverðar líkur séu á því að samningurinn verði felldur í yfirstandandi atkvæðagreiðslu og því er mikilvægt að farið verði yfir þá stöðu sem getur komið upp ef það verður niðurstaðan þegar atkvæði verða talin þann 14. desember nk.

Þau atriði í nýgerðum kjarasamningi sem sjómenn hafa helst verið óhressir með eru til að mynda nýsmíðaálagið og verðlagsmálin, auk þess sem tortryggni ríkir varðandi ákvæði um mönnunarmálin. Eins og fram hefur komið hjá formanni VLFA ríkir gríðarlegt vantraust á milli útgerðarmanna og sjómanna því menn hafa ekki trú á því að þau atriði sem um hefur verið samið komi til framkvæmda. Það er því afar nauðsynlegt að tryggja á einhvern hátt framkvæmd þeirra atriða sem um hefur verið samið milil aðila.