Eins og fram hefur komið hér á heimasíðu félagsins þá stefndi Verkalýðsfélag Akraness Norðuráli vegna ágreinings í tveimur málum vegna túlkunar á greinum í kjarasamningi félagsins við Norðurál. Fyrra málið laut að túlkun á réttindaávinnslu starfsmanna til greiðslu orlofs- og desemberuppbóta og seinna málið laut að túlkun á ávinnslu á starfsaldurhækkunum. 

Það er skemmst frá því að segja að Félagsdómur féllst á allar dómskröfur Verkalýðsfélags Akraness í báðum málunum. Norðuráli var gert að greiða Verkalýðsfélagi Akraness 500.000 kr. í málskostnað fyrir hvort málið fyrir sig og var Norðuráli því gert að greiða VLFA samtals 1.000.000 kr. í málskostnað. 

Það er ljóst að umtalsverðir hagsmunir voru í húfi í þessum málum og þá sér í lagi hvað varðar túlkun á réttindaávinnslu starfsmanna til greiðslu á orlofs- og desemberuppbótum. Enda liggur fyrir að um háar upphæðir er að ræða enda eru orlofs- og desemberuppbætur samtals fyrir fullt starf hjá Norðuráli í dag 370.916 kr. eða 185.458 kr. hvor um sig.

Verkalýðsfélag Akraness valdi mál eins starfsmanns til að fara með sem prófmál fyrir félagsdóm til að fá úr því skorið hvort hann ætti rétt á hlutfalli af orlofs- og desemberuppbótum fyrir árin 2014 og 2015 og eins og áður sagði féllst félagsdómur á allar kröfur félagins og mun Norðurál þurfa að greiða umræddum starfsmanni um 200.000 krónur og að sjálfsögðu mun félagið fara fram á að dráttavextir verði greiddir af þeirri upphæð.

Það er morgunljóst að þessi dómur um réttindaávinnslu á orlofs- og desemberuppbótum hefur fordæmisgildi og ljóst að mun fleiri starfsmenn munu eiga rétt til greiðslu á orlofs- og desemberuppbótum en fyrirtækið hefur talið hingað til. Það liggur fyrir að VLFA mun gera kröfu á að allir starfsmenn sem samkvæmt dómnum eiga rétt á orlofs- og desemberuppbótum muni fá þær leiðréttar 4 ár aftur í tímann og er því ljóst er að um umtalsverðar upphæðir getur verið að ræða sem mun klárlega skipta þá starfsmenn sem þar heyra undir töluverðu máli.

Verkalýðsfélag Akraness var búið að reyna ítrekað að leysa þetta mál í sátt og samlyndi við forsvarsmenn fyrirtækisins en þeir töldu að þeim bæri ekki að greiða þetta og því fór Verkalýðsfélag Akraness með málið fyrir dómstóla sem hafa nú kveðið upp sinn endanlega útskurð. Það liggur fyrir að Verkalýðsfélag Akraness mun aldrei sætta sig við að brotið sé á réttindum okkar félagsmanna og ef félagið telur að brot hafi verið framin þá reynir félagið að sjálfsögðu að finna lausn á því. Ef það ekki tekst þá fer félagið með slík mál fyrir dómstóla. 

Í gegnum árin hefur félagið stefnt þó nokkrum fyrirtækjum vegna ágreinings um túlkun kjarasamninga og vangoldinna launa og núna er félagið t.d. með eitt mál fyrir Héraðsdómi Vesturlands og tvö önnur á leið þangað. Það mikilvægt að atvinnurekendur átti sig á því vel og rækilega að VLFA hefur ekki og mun ekki sætta sig við að brotið sé á réttindum sinna félagsmanna.  

Hægt er lesa dómana í heild sinni með því að smella hér.

Í gær hófst 30. þing Sjómannasambands Íslands og verður því fram haldið í dag, en Verkalýðsfélag Akraness á þrjá fulltrúa á þinginu. Að þessu sinni er þingið haldið í skugga sýnilegrar óánægju sjómanna með nýgerðan kjarasamning og munu kjaramál því væntanlega vera mikið til umræðu á þinginu. Það er að heyra á sjómönnum almennt að talsverðar líkur séu á því að samningurinn verði felldur í yfirstandandi atkvæðagreiðslu og því er mikilvægt að farið verði yfir þá stöðu sem getur komið upp ef það verður niðurstaðan þegar atkvæði verða talin þann 14. desember nk.

Þau atriði í nýgerðum kjarasamningi sem sjómenn hafa helst verið óhressir með eru til að mynda nýsmíðaálagið og verðlagsmálin, auk þess sem tortryggni ríkir varðandi ákvæði um mönnunarmálin. Eins og fram hefur komið hjá formanni VLFA ríkir gríðarlegt vantraust á milli útgerðarmanna og sjómanna því menn hafa ekki trú á því að þau atriði sem um hefur verið samið komi til framkvæmda. Það er því afar nauðsynlegt að tryggja á einhvern hátt framkvæmd þeirra atriða sem um hefur verið samið milil aðila.

Verkalýðsfélag Akraness vill minna félagsmenn sína að þeir eiga rétt á desemberuppbót samkvæmt starfshlutfalli og starftíma og eiga öll fyrirtæki að vera búin að greiða desemberuppbæturnar út í síðasta lagi 15 desember næstkomandi. 

Desemberuppbætur eru misháar eftir fyrirtækjum og kjarasamningum en þær eru eftirfarandi:

°              Starfsmenn Norðuráls:                185.688 krónur.

°              Starfsmenn Elkem og Klafa:       181.458 krónur.

°              Starfsmenn sveitafélaga:            106.250 krónur.

°              Almenni markaðurinn:                 82.000 krónur.

°              Starfsmenn Ríkis:                        82.000 krónur.

Nánari upplýsingar um rétt til desemberuppbóta er hægt að fá á skrifstofu félagsins í síma 430-9900

Þessa dagana stendur yfir viðhorfskönnun meðal starfsmanna Norðuráls þar sem leitast er eftir því að kanna hvort vilji sé hjá starfsmönnum að fara úr 12 tíma vaktakerfi yfir í 8 tíma vaktakerfi eins og tíðkast hjá Elkem Ísland á Grundartanga og reyndar öllum þeim stóriðjum sem eru starfræktar hér á landi.

Í dag er vaktavinnufólk í ker- og steypuskála Norðuráls að vinna 182 tíma á mánuði sem þýðir að starfsmenn skila 26 föstum yfirvinnutímum á mánuði, en dagvinnuskylda í stóriðjum er 156 dagvinnustundir en ekki 173,33 eins og gerist á hinum almenna vinnumarkaði.

Hjá Elkem Ísland er eins og áður sagði 8 tíma vaktakerfi þar sem starfsmenn standa 6 vaktir á 5 dögum og eiga 5 daga í frí. Það þýðir að á meðaltali eru þar 18,2 vaktir á mánuði sem gera 145,6 tíma á mánuði og til að fylla uppí 156 dagvinnustundaskylduna þurfa menn að taka 1 skilavakt í mánuði.

Það liggur fyrir að þetta 8 tíma vaktakerfi sem er við lýði hjá Alcan í Straumsvík, Fjarðaráli og Elkem Ísland er mjög gott vaktakerfi sem allir starfsmenn láta vel af. Hins vegar hefur verið töluverð ónægja á meðal sumra starfsmanna hjá Norðuráli með þetta 12 tíma vaktakerfi enda liggur fyrir að það getur tekið mjög á starfsmenn að vinna svo langar vaktir. Hins vegar er þetta 12 tíma vaktakerfi þannig uppbyggt að starfsmenn hafa 26 fasta yfirvinnutíma og við það að fara í 8 tíma vaktakerfi falla þessir 26 yfirvinnutímar út.

Það er hins vegar mjög mikilvægt að allar upplýsingar séu yfir allan vafa hafnar þegar kemur að því að upplýsa starfsmenn um kosti og galla þess að hverfa frá 12 tíma vaktakerfi yfir í 8 tíma kerfi.

Miðað við þau gögn sem formaður VLFA hefur farið yfir er ljóst að upplýsingagjöfin um kosti og galla þessara tveggja vaktakerfa er ekki hlutlaus, enda liggur fyrir að forsvarsmenn Norðuráls virðast frekar vilja halda í 12 tíma vaktakerfið enda mun 8 tíma kerfið kalla á aukakostnað fyrirtækisins. Formaður VLFA hefur enga hagsmuni af því að breytt verði um vaktakerfi í Norðuráli aðra en velferð starfsmanna og er formaður ekki í neinum vafa um að hagsmunum og velferð starfsmanna er betur borgið í 8 tíma vaktakerfi enda er gríðarlega erfitt að standa í 12 tíma nánast samfleytt í miklum hita og við krefjandi aðstæður.

Eins og áður sagði þá finnst formanni upplýsingarnar ekki vera hlutlausar af hálfu fyrirtækisins og sem dæmi þá er talað um að frí vaktavinnumanna Norðuráls sé á milli vaktatarna 5 dagar, 4 dagar og 5 dagar.  Þetta er bara alls ekki rétt því starfsmenn eru búnir að skila 8 tímum í vinnu á öllum þessum frídögum og því er hið rétta að starfsmenn eiga 4 daga, 3, daga og 4 daga frí.  Hvernig geta forsvarsmenn Norðuráls talið það frídag þegar starfsmenn hafa skilað 8 tímum í vinnu? Í 8 tíma vaktakerfinu vinna menn 6 vaktir á 5 dögum og eiga 5 daga í frí.

Það líka mikilvægt að starfsmenn átti sig á því að þeir munu vinna sem nemur 1,7 mánuði minna á ári en þeir gera á 12 tíma vöktum eða sem nemur tæpum 2 mánuðum.

Í kynningu um launabreytingar á 12 og 8 tíma vaktakerfi kemur fram að byrjandi í Norðuráli sé með 496 þúsund á mánuði en með því að taka 26 yfirvinnutíma út og fara á 8 tíma vaktakerfi þá eru launin 425 þúsund á mánuði eða sem nemur lækkun um 71 þúsund krónum. Hjá starfsmanni sem er með 10 ára starfsaldur eru launin miðað við 12 tíma vaktakerfi 603 þúsund á mánuði en á 8 tíma vaktakerfi verða launin 516 þúsund eða sem nemur lækkun um 86 þúsund. Mikilvægt er að átta sig á því að með 8 tíma vaktakerfinu eru starfsmenn að vinna 156 tíma á mánuði en ekki 182 tíma sem eru 26 færri tímar á mánuði eða samtals 312 tímar á ári. Með öðrum orðum þá vinna starfsmenn sem nemur tæpum 2 mánuðum minna á ári. Það líka mikilvægt að hafa í huga að þótt starfsmenn séu að lækka í heildarlaunum frá 71 þúsundum uppí 86 þúsund krónur á mánuði þá lækka útborguð laun mun minna og sem dæmi þá lækka útborguð laun byrjanda um 41 þúsund og starfsmanns með 10 ára starfsaldur um 50 þúsund á mánuði en starfsmenn eru líka að vinna 26 tímum minna á mánuði og einnig eru þetta 8 tíma vaktir en ekki 12 tíma.  Það líka mikilvægt að starfsmenn átti sig á því að þetta vaktakerfi gefur þeim sem það vilja möguleika á að taka aukavaktir ef starfsmenn þurfa að auka tekjur sínar.

Það er alls engin tilviljun að allar stóriðjur fyrir utan Norðurál eru með 8 tíma vaktakerfi enda liggur fyrir að það kerfi er mun fjölskylduvænna, vinnutíminn mun styttri og því hafa starfsmenn meiri frítíma með sinni fjölskyldu.

Eins og áður hefur komið fram þá hefur formaður félagsins enga hagsmuni af því að horfið verði frá 12 tíma vaktakerfi yfir í 8 tíma kerfi aðra en þá er lýtur að velferð starfsmanna enda telur formaður að langur vinnudagur í miklum hita og álagi sé lýðheilsumál og er hann ekki í nokkrum vafa um að 8 tíma vaktakerfi sé betra hvað velferð og heilsu starfsmanna áhrærir.

Formaður skorar á starfsmenn að skoða þessi mál vel og rækilega og því er mjög mikilvægt að allar upplýsingar sem starfsmenn fá séu hafnar yfir allan vafa en það liggur fyrir að fyrirtækið er hlynnt því að halda óbreyttu vaktakerfi og því verða starfsmenn að taka allri upplýsingagjöf frá fyrirtækinu með það í huga. Verkalýðsfélag Akraness skorar á vaktavinnufólk í Norðuráli að hafa samband ef það óskar eftir frekari upplýsingum er lýtur að kostum og göllum þess að vera á 12 eða 8 tíma vaktakerfi.

Það er mat formanns að ef tekið verður upp 8 tíma vaktakerfi eins og í hinum sóriðjunum þá verður Norðurál mjög eftirsóknarverður vinnustaður.

Í gær hélt formaður Verkalýðsfélags Akraness fund með sjómönnum sem tilheyra sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness. Á fundinum var farið yfir nýgerðan kjarasamning Sjómannasambands Íslands við Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi.

Það er óhætt að segja að veruleg gremja ríki hjá sjómönnum með nýgerðan kjarasamning og var að heyra á mönnum að þeim fyndist vanta umtalsvert í samninginn. Það fer einnig ekkert á milli mála að það hefur myndast gríðarleg gjá á milli sjómanna og útgerðarmanna hvað varðar traust, en sjómenn treysta því ekki að þau atriði sem um var samið verði framkvæmd eins og samningur kveður á um. Kom skýrt fram hjá sjómönnum að þar tala þeir af reynslu.

Sjómönnum var t.d. tíðrætt um að þeir treysta því ekki að sú úttekt sem samið var um og lýtur t.d. að mönnunarmálum á uppsjávarskipum og ísfisktogurum verði hafin yfir alla vafa. Menn treysta ekki heldur útgerðarmönnum hvað varðar samræmda upplýsingagjöf á uppsjávarafurðum sem nota á til grundvallar á verðmyndun á uppsjávarafla. Það er svo sannarlega umhugsunarefni fyrir útgerðarmenn hvernig þeir virðast hafa glatað öllu trausti sjómanna.

Það verður að viðurkennast að margir sjómenn virðast upplifa hroka, yfirgang og virðingarleysi í sinn garð af hálfu sumra útgerðarmanna sem klárlega hefur gert

það að verkum að það ríkir því miður algert vantraust á milli sjómanna og útgerðarmanna. Það er ljóst að útgerðarmenn verða að  líta í eigin rann og spyrja sig af hverju þetta mikla vantraust ríki og hvað þeir geti gert til að bæta samskipti sín við sjómenn.

Það er algerlega morgunljóst að nýgerður kjarasamningur verður að vera innihaldsríkari, með öðrum orðum það þarf að koma meira inn í samninginn til að sjómenn verði á eitt sáttir. Útgerðarmenn verða líka að ávinna sér traust sjómanna og sýna þeim virðingu fyrir þau mikilvægu störf sem þeir inna af hendi fyrir útgerðarmenn og þjóðarbúið allt. Ugglaust vilja útgerðarmenn ekkert kannast við að þeir sýni sjómönnum hroka, vanvirðingu og skilningsleysi en það er hins

vegar staðreynd að fjölmargir sjómenn upplifa slíkt.

Hvernig ráðningarsamband er það á milli útgerðar og sjómanna þegar gríðarlegur fjöldi sjómanna þorir ekki undir nokkrum kringumstæðum að tjá sig um þau atriði sem þeir eru á eitt ósáttir við af ótta

við að verða látnir taka pokann sinn og missa þannig sitt lífsviðurværi. Að sjálfsögðu á allt launafólk að geta komið óánægju vegna sinna hagsmunamála á framfæri við sinn vinnuveitanda án þess að eiga von á því að vera refsað illilega fyrir þau sjálfsögðu mannréttindi að mega koma sínum skoðunum á framfæri.

Þegar atvinnurekendur haga sér með þessum hætti þá er ekki hægt annað en að kalla slíkt ráðningarsamband ofbeldissamband og er það þeim til skammar.

Eftir fundinn í gær þá myndi formaður telja yfirgnæfandi líkur á að þessi kjarasamningur verði felldur en það kemur í ljós 14. desember þegar kosningu lýkur. Það mikilvægt fyrir alla útgerðarmenn að líta í eigin rann og segja við verðum að ávinna traust sjómanna og við verðum að sýna okkar sjómönnum þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið fyrir sín störf.  Þetta eru menn sem vinna oft á tíðum við mjög erfiðar aðstæður fjarri sinni fjölskyldu svo dögum og vikum skiptir.

Það er mat formanns Verkalýðsfélags Akraness að útgerðarmenn eigi að nýta tíman vel til 14. desember og ræða hvernig þeir geti áunnið sér traust hjá sjómönnum og lagfært kjarasamninginn þannig á sjómenn séu á eitt sáttir.  Ef það gerist ekki þá telur formaður nokkuð ljóst að það sama muni gerast og gerist í flestum ofbeldissamböndum, að annar aðilinn lætur sig eðlilega hverfa og í þessu tilfelli verða það sjómenn sem munu láta sig hverfa ef kjarasamningurinn verður ekki lagfærður og þessari vanvirðingu sem þeir upplifa ljúki ekki í eitt skipti fyrir öll.

Sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness boðar sjómenn til fundar í dag klukkan 14:00 á Gamla kaupfélaginu. 

Fundarefnið er nýgerður kjarasamningur Sjómannasambands Íslands við Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi.

Það hefur ekki farið framhjá mörgum að umtalsverðar gremju gætir á meðal sjómanna með nýgerðan kjarasamning. Það er mikilvægt að sjómenn mæti á fundinn þar sem farið verður yfir samninginn og þá gremju sem ríkir hjá sjómönnum.

Í gærkveldi var undirritaður nýr kjarasamningur milli Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og Sjómannasambands Íslands en Sjómannasambandið hefur farið með samningsumboðið fyrir hönd Verkalýðsfélags Akraness í þessum kjaraviðræðum.

Kjarasamninginn má finna hér.

Kynningu á nýjum kjarasamningi má finna hér.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá hófst verkfall hjá sjómönnum fimmtudaginn 10. nóvember en sjómenn hafa verið samningslausir frá 1. janúar 2011 og því var eðlilega farið að gæta verulegrar óþreyju hjá sjómönnum um að ná fram sanngjörnum kjarasamningi.

Helstu baráttumál sjómanna í þessum samningaviðræðum voru m.a. þessi:

- Verðlagsmálin
- Nýsmíðaálagið
- Hækkun á fatapeningum
- Mönnunarmál á uppsjávarskipum og ísfisktogurum

Það þarf ekkert að fara í grafgötur með það að þessar kjaraviðræður voru gríðarlega erfiðar enda bar mikið á milli oft á tíðum.

Helstu atriði sem náðust í þessum samningi voru þau að kauptrygging hækkar um rétt rúm 23% og verður kauptrygging háseta frá 1. nóvember 2016 kr. 288.168 og hjá matsveini, neta- og bátsmanni kr. 360.210.

Eins flestir sjómenn vita þá hefur kauptryggingin frekar lítið að segja enda kemur sjaldan til þess að greiða þurfi einungis kauptryggingu. Hins vegar er rétt að geta þess að því miður hafa sumar útgerðir reynt að koma sér hjá því að greiða kauptryggingu þegar það á við, eins og þegar skip þurfa að fara í viðhald og slipptöku. En slík framkoma útgerðamanna er óþolandi með öllu enda ber útgerðum að greiða kauptryggingu ef skip stoppa vegna t.d. slipptöku. Það er rétt að árétta að gefnu tilefni að útgerðarmönnum ber skylda til að bjóða skipverjum vinnu um þegar skip fer í slipp og ef skipverjar afþakka vinnu á meðan eiga þeir ekki rétt á kauptryggingu. Að öðrum kosti ber útgerðamönnum að greiða kauptryggingu vegna slipptöku.

Verðalagsmálin voru eitt af stóru málunum í þessum kjaraviðræðum og vildu sjómenn að fiskverð á botnfiski yrði fært nær markaðsverði. En í þessum samningi var samið um það markmið að fiskverð miðist að jafnaði við 80% af vegnu meðalverði á grundvelli magns síðastliðinna þriggja mánaða á innlendum fiskmarkaði. En með þessu ákvæði telja menn að verið sé að færa fiskverð mun nær markaðsverði á fiskmörkuðum heldur en áður var.

Einnig er tekið á verðlagningu á uppsjávarskipum en þar hefur að mati sjómanna verið mikil brotlöm á undanförnum árum enda hafa útgerðamenn oft á tíðum ákveðið einhliða hvert fiskverð á uppsjávarafurðum eigi að vera og ekki uppfyllt framkvæmd kjarasamninga með því að viðhafa leynilega kosningu um fiskverð eins og kveðið er á um í kjarasamningi. En slíkt framferði þeirra útgerða sem slíkt gera er ólíðandi og verður alls ekki liðið framvegis.

Það á að stórauka samræmda upplýsingagjöf um afurðaverð á uppsjávarafurðum til að hægt sé að ákvarða rétt verð á uppsjávarafla til áhafnar.  Við upphaf vertíðar í loðnu, kolmunna, makríl og síld, skulu fulltrúar útgerða halda fund með fulltrúum sjómanna sem eru í úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna og starfsmönnum Verðlagsstofu skiptaverðs þar sem fulltrúum sjómanna verða veittar upplýsingar um það afurðaverð sem útgerð mun fá á erlendum mörkuðum fyrir sínar afurðir.  Þetta á að gefa fulltrúum sjómanna betri sýn á það hvað sé rétt fiskverð til sjómanna.

Skýrt er kveðið á í samningum að útgerðarmaður og áhöfn skulu gera sín í milli samning um fiskverð, þegar útgerð selur afla til eigin vinnslu, þ.e.a.s. í viðskiptum milli skyldra aðila. Til að slíkur samningur öðlist gildi, skal hann staðfestur í leynilegri atkvæðagreiðslu áhafnar og að því loknu undirritaður af fulltrúum áhafnar og útgerðar. Bara þannig að það sé á hreinu þá mun Sjómannasambandið alls ekki undir nokkrum kringumstæðum líða það að útgerðamenn uppfylli ekki þetta ákvæði kjarasamningsins.

Eitt mál sem brann mikið á sjómönnum var svokallað nýsmíðaálag sem sett var á fyrir 14 árum en með nýsmíðaálaginu geta sjómenn þurft að greiða allt að 10% í 7 ár. Samið var um að nýsmíðaálagið myndi fara út á jafn löngum tíma og það hefur verið í gildi, eða á 14 árum. Hins vegar er rétt að geta þess að í sumum tilfellum uppfylla útgerðir ekki ákvæðið til að mega nota nýsmíðaálagið enda þarf skip að auka aflaverðmætið sitt töluvert til að nýsmíðaálagið taki gildi. En vissulega er þetta nýsmíðaálag að bitna á sumum sjómönnum í dag.

Fatagreiðslur til sjómanna  voru líka deiluefni enda umtalsverður kostnaður sem sjómenn þurfa að reiða fram vegna hlífðarfatakaupa. En í þessum samningi hækka fatapeningar um 130% og verða hjá undirmönnum 11.400 á mánuði. Hjá dekkmönnum á frystitogurum verða fatapeningar 14.900 og hækka líka um 130%.

Í þessum viðræðum voru mönnunarmál á uppsjávarskipum og ísfisktogurum mikið deilumál, en sjómenn telja að sú fækkun sem átt hefur sér stað t.d. á uppsjávarskipunum sé farin að ógna öryggi sjómanna við sín störf m.a. vegna brota á hvíldartíma. Því var samið um það að framkvæma athugun á mönnun og hvíldartíma í íslenska fiskiskipaflotanum. Lögð skal áhersla á að setja athugun á uppsjávarskipum í forgang og kynna samningsaðilum niðurstöðu þeirrar könnunar. Skipaður verður starfshópur til að gera þessa könnun og verður hann skipaður þremur fulltrúum tilnefndum af Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi og þremur fulltrúum tilnefndum sameiginlega af Sjómannasambandi Íslands. Starfshópurinn skal hefja störf við undirritun kjarasamningsins og miða við að hafa lokið störfum sínum fyrir lok árs 2017.             Ef það verður niðurstaða starfshópsins að fækkun sjómanna hafi leitt til þess að öryggi þeirra sé ógnað eins og sjómenn telja, þá mun það eðlilega leiða til þess að útgerðin verður að bregðast við því með einum eða öðrum hætti t.d. með því að fjölga á skipunum. Á meðan þessi starfshópur er að störfum verður skiptaprósentan hækkuð þar sem 8 eru í áhöfn um 0,55%.

Það er morgunljóst að þetta hafa verið gríðarlega erfiðar kjaraviðræður enda hefur ríkt mikil gremja á meðal sjómanna yfir því að hafa verið samningslausir frá 1. janúar 2011 og því til viðbótar hafa kjör sjómanna lækkað mikið á liðnum misserum vegna lækkunar á afurðaverði og styrkingu á íslensku krónunni.

Hins vegar gildir það í þessum kjarasamningum sem og í öðrum að það eru sjómennirnir sem hafa síðasta orðið enda þarf að kjósa um þennan samning og ef sjómenn eru sáttir segja þeir já en ef menn eru ósáttir þá segja þeir nei. Þannig virkar íslenskur vinnumarkaður að launafólk á blessunarlega alltaf síðasta orðið!      

Eins og fram hefur komið í fréttum þá slitnaði upp á viðræðum Sjómannasambands Íslands við Samtök fyrirækja í sjávarútvegi í gærkvöldi og því skall á verkfall sjómanna klukkan 23:00 það sama kvöld.

Verkalýðsfélag Akraness hefur mikilla hagsmuna að gæta hér, enda er félagið með um 100 sjómenn í sínu félagi, en flestir þeirra starfa á skipum HB Granda. Þessu til viðbótar getur verkfallið haft áhrif á hátt í 300 félagsmenn sem starfa í fiskvinnslu.

Það er ósköp eðlilegt að töluverð harka sé í þessum kjaraviðræðum, enda hafa sjómenn verið kjarasamningslausir frá 1. janúar 2011. En eðli málsins samkvæmt er slíkt algjörlega óviðunandi. Og krafa sjómanna er skýr, það er að ná viðunandi samningi þar sem gengið er að þeirra helstu kröfum er lúta að þeirra réttindum og kjörum. Samkvæmt þeim upplýsingum sem formaður VLFA hefur aflað sér náðu samninganefndir viðunandi niðurstöðu í nokkrum málum sem djúpur ágreiningur hefur verið um, áður en upp úr viðræðunum slitnaði, en þau mál eru:

• Verðlagsmál 80% af fiskmarkaðsverði
• Nýsmíðaálag, en tillaga var um að það myndi fjara út á jafnlöngum tíma og það hefur verið við lýði
• Kauptrygging hækki umtalsvert
• Bættur orlofsréttur
• Ákvæði um sundurliðun á fjarskiptakostnaði sjómanna komi inn

Það eru hins vegar mál sem ennþá standa útaf og það sem viðræðurnar strönduðu á voru mönnunarmál á uppsjávarskipunum meðal annars. En það hefur verið skoðun sjómanna og stéttarfélaganna að sú fækkun sem hefur átt sér stað á þessum skipum sé farin að ógna illilega öryggi þeirra um borð í skipunum. Þetta er mál sem er mjög mikilvægt að finnist lausn á, því það er ekki hægt að láta það átölulaust að fækkun skipverja um borð í skipum stefni öryggi þeirra í tvísýnu.

Formaður ber von í brjósti um að á þessu finnist lausn sem báðir aðilar geti verið ásáttir um, en fyrst verða menn að vera sammála um að þessi mikla fækkun sé að leiða til þess að áðurnefndu öryggi skipverja sé stefnt í hættu. Sjómenn og stéttarfélögin eru eins og áður sagði ekki í neinum vafa um að svo sé.

Síðan er gríðarlega mikilvægt að ákvörðun um verðmyndun á uppsjávarafla sé hafin yfir allan vafa, en því miður hafa sumir útgerðarmenn ekki hagað sér með eðlilegum hætti þegar ákvörðun hefur verið tekin um verð á uppsjávarafla. Sem dæmi þá hafa útgerðir í sumum tilfellum ákveðið einhliða hvert verðið eigi að vera og það þrátt fyrir skýrt sé kveðið á um það í kjarasamningum að sjómenn kjósi um það hvort þeir séu sáttir við það verð sem útgerðin er tilbúin að greiða. Þetta framferði útgerða hefur valdið skipverjum á uppsjávarskipum eðlilega mikilli gremju, og því mikilvægt að á þessu máli sé tekið í þeim kjarasamningi sem nú er verið að vinna að.

Einnig þarf að hækka fatapeninga handa sjómönnum, en ekki var komið endanleg niðurstaða í það mál þegar uppúr slitnaði og einnig var krafa frá stéttarfélögunum um að sjómenn nytu þeirra sjálfsögðu réttinda eins og annað launafólk hér á landi að fá orlofs- og desemberuppbætur. Það er mikilvægt að menn setjist niður sem fyrst og reyni að finna flöt á þessum atriðum sem útaf standa. Hagsmunir okkar allra eru í húfi, enda græðir enginn á langtímaverkfalli og því ábyrgð okkar mikil að finna viðunandi lausn, en sú lausn þarf að vera með þeim hætti að sjómenn geti við unað.

Það er nokkuð algengt að hin ýmsu félaga- og góðgerðasamtök óski eftir að formaður Verkalýðsfélags Akraness komi og haldi erindi um verkalýðshreyfinguna og þá hagsmunabaráttu sem VLFA stendur fyrir á hverjum degi.

Í gær hélt formaður erindi fyrir svokallaða Heiðurmenn SÁÁ að Efstaleiti 7 en það er hópur manna sem hittist annan hvern fimmtudag.  Áður en formaður hélt sitt erindi þá var farið yfir sögu SÁÁ og þá starfsemi sem þar er innt af hendi.

Það er algerlaga morgunljóst að það er verið að vinna gjörsamlega frábært starf hjá SÁÁ við að hjálpa fólki sem haldið er þeim slæma sjúkdómi sem alkóhólmisti er. Það þarf ekkert að fara í grafgötur með það að SÁÁ er búið að bjarga svo mörgum mannslífum með sinni starfsemi í gegnum árin og áratugina að þeim verður seint þakkað nægilega fyrir það. Fram kom í ræðu frá starfsmanni SÁÁ að Verkalýðsfélag Akraness væri eina stéttarfélagið á Íslandi sem hefði stutt SÁÁ fjárhagslega.

Formaður byrjaði erindi sitt á þakka fyrir að hafa verið boðið og einnig þakkaði hann fyrir frábært starf sem unnið væri af hálfu SÁÁ enda eru fáar fjölskyldur sem eiga ekki einhvern ættingja eða vin sem hefur glímt við áfengis- eða fíkniefnavandamál. Formaður sagði líka að honum fyndist það undarlegt og hálf skammarlegt að Verkalýðsfélag Akraness væri eina stéttarfélagið sem hafi veitt SÁÁ fjárhagslegan stuðning.

Í erindi sínu fór formaður yfir mikilvægi stéttarfélaganna og nefndi sem dæmi að frá því ný stjórn tók við Verklýðsfélagi Akraness árið 2004 hafi félagið innheimt uppundir 400 milljónir vegna hina ýmsu kjarasamningsbrota á félagsmönnum. Hann kom líka að því að barátta fyrir bættum hag félagsmanna lykki aldrei og sem dæmi þá er VLFA með 4 mál fyrir dómstólum þar sem verið er að láta reyna á réttindi félagsmanna.

Formaður fór líka yfir það að verkalýðsbarátta er lýðheilsumál og sagði hann að þegar lágtekjufólk nær ekki að framfleyta sér og börnum sínum þá getur það eðlilega leitt til kvíða, þunglyndis og annarrar andlegrar vanlíðunar. Því miður erum við núna með lágmarkslaun og launataxta fyrir verkafólk sem ekki duga fyrir þeim framfærsluviðmiðum sem hið opinbera hefur gefið út og til að verkafólk geti haldið mannlegri reisn. Á þessari forsendu er stéttarfélagsbarátta m.a. lýðheilsumál!

Það var mjög ánægjulegt að hitta þessa Heiðursmenn SÁÁ og var ekki annað á þeim að heyra en þeir væru mjög ánægðir með erindi formanns.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðu félagsins þá var þing Alþýðusambands Íslands haldið dagana 26.-28. október. Það mál sem helst var til umfjöllunar á þinginu var nýtt vinnumarkaðsmódel að norrænni fyrirmynd.

Það er morgunljóst að mjög skiptar skoðanir voru hjá þingfulltrúum um nauðsyn þess að taka hér upp nýtt samningalíkan. Það er óhætt að segja að þessar skiptu skoðanir endurspeglist í þeirri ályktun sem samþykkt var á þinginu um nýtt vinnumarkaðsmódel, en í ályktun sem samþykkt var á þinginu segir m.a.:

„42. þing Alþýðusambands Íslands bendir á þá staðreynd að grunnur að nýju íslensku samningalíkani verður ekki unninn við núverandi aðstæður. Til þess þarf lengri tíma og dýpri umræður. Eigi að breyta og bæta vinnubrögð við gerð kjarasamninga þurfa að vera til staðar forsendur sem hægt er að vinna út frá.“

Á þinginu var mikið rætt um að traust þyrfti að ríkja á milli aðila vinnumarkaðarins og stjórnvalda. Formaður Verkalýðsfélags Akraness sagði í sínum ræðum að mikilvægt væri að forysta ASÍ myndi byrja á því að skapa sér og ávinna sér traust innbyrðis, með öðrum orðum við sín aðildarfélög og félagsmenn.

Formaður VLFA spurði á þinginu hvort það væri til þess fallið að skapa traust gagnvart aðildarfélögunum og grasrótinni í umræðunni um nýtt vinnumarkaðsmódel að leggja fram gögn þar sem borinn er saman kaupmáttur á Norðurlöndunum og Íslandi, gögn sem ná aðeins til ársins 2014 og hafa ekki verið uppfærð. Formaður spurði líka hvort það væri traustvekjandi að forysta ASÍ upplýsi ekki að kaupmáttur lægstu launa á Íslandi er helmingi hærri en á hinum Norðurlöndunum, en kaupmáttur lægstu launa var að meðaltali rétt yfir 4% á Íslandi á meðan kaupmáttur á Norðurlöndunum var 1,8%.

Formaðurinn gagnrýndi forystu ASÍ harðlega á þinginu fyrir að hafa ekki uppfært samanburðinn við Norðurlöndin til dagsins í dag enda hafa allar forsendur gjörbreyst frá árinu 2014. Nefndi formaður sem dæmi að gengi Evrunnar gagnvar íslensku krónunnihafi lækkað um 21,58%. Gengi norsku krónunnar hefur lækkað um 26,52% og gengi Bandaríkjadollars hefur lækkað um 1,45% gagnvart íslensku krónunni. Þessi breyting á genginu og sú staðreynd að laun á Íslandi hafa hækkað mun meira en á hinum Norðurlöndunum hafa gjörbreytt öllum alþjóðlegum launasamanburði en forysta ASÍ sá enga ástæðu til að upplýsa þingfulltrúa um þessar staðreyndir, sem er gjörsamlega óskiljanlegt.

Það er rétt að vekja athygli á að Samtök atvinnulífsins fjölluðu um þessa breyttu stöðu í frétt á heimasíðu SA 22. október 2015 en þar segir m.a. orðrétt: „Auk mikilla breytinga á gengi gjaldmiðla hafa laun á Íslandi hækkað mun meira en í öðrum ríkjum. Þessar breytingar gerbreyta alþjóðlegum samanburði á launakjörum.“

Formaður Verkalýðsfélags Akraness gangrýndi forystu ASÍ harðlega í ræðum sínum á þinginu fyrir að upplýsa ekki þing ASÍ um þessa breyttu stöðu en ítrekaði samt að allur samanburður í prósentum væri afar blekkjandi. Það er hins vegar rétt að geta þess að forysta ASÍ hefur ítrekað sagt að það skipti ekki máli hversu margar krónur launafólk fær í launaumslagið heldur sé það aukning á kaupmætti sem skipti öllu máli. Formaður VLFA blés á þessi rök og sagði í ræðum sínum að verkafólk færi ekki útí búð og verslaði með prósentum heldur krónum. En ef forysta ASÍ vill halda sig við kaupmáttaraukningarsamanburð þá er ljóst að kaupmáttur lægstu launa á Íslandi er helmingi hærri en á hinum Norðurlöndunum frá árinu 2000.

Formaður fór yfir það á þinginu að það væri með ólíkindum að forysta ASÍ vilji innleiða hér nýtt vinnumarkaðsmódel að norrænni fyrirmynd, enda eru öll módelin á Norðurlöndunum þannig innbyggð að þau skerða og takmarka frjálsan samningsrétt launafólks. Það er bláköld staðreynd sem enginn sem hefur kynnt sér þessi vinnumarkaðsmódel á Norðurlöndunum getur þrætt fyrir. Það liggur líka fyrir að öll vinnumarkaðsmódelin á Norðurlöndunum byggjast á því að samið sé um afar hóflegar launbreytingar og hafa aðilar Salek samkomulagsins nefnt að meðaltals launahækkanir á Norðurlöndum hafi verið 3,5% frá árinu 2000. Rétt er líka að vekja athygli á skýrslu sem aðilar Salek hópsins létu Steinar Holden frá Háskólanum í Noregi gera um nýtt íslenskt vinnumarkaðsmódel en í þeirri 28 blaðsíðna skýrslu koma orðin „hóflegar launahækkanir“ fram 19 sinnum.

Formaður fór yfir það á þinginu að ef verkalýðshreyfingin hefði tekið upp nýtt vinnumarkaðsmódel að norrænni fyrirmynd og samið með sama hætti og gert var á Norðurlöndunum frá árinu 2000 þá væri lægsti launataxti verkafólks 124.089 krónur en ekki 244.517 krónur á mánuði eins og hann er í dag. Formaður benti einnig á að launataxti iðnaðarmanna væri einungis 189.005 krónur ef samið hefði verið að meðaltali um 3,5% frá árinu 2000 eins og gert var á Norðurlöndunum.

Nú hafa launahækkanir kjararáðs verið mikið til umræðu síðustu daga og hefur Verkalýðsfélag Akraness bent á að ef þingmenn hefðu tekið sömu launahækkun og um hefur verið samið á hinum Norðurlöndunum frá árinu 2000 að meðaltali 3,5% þá væri þingfararkaupið í dag einungis 526.872 krónur á mánuði en ekki 1.101.194 krónur. Formaður spyr, vita þingmenn þetta? Það er ljóst að ef nýtt vinnumarkaðsmódel hefði verið tekið upp hér á landi að norrænni fyrirmynd árið 2000 þá væru laun á Íslandi um helmingi lægri en þau eru í dag og eru þau þó lág fyrir.

Á þinginu spurði formaður að því á hvaða vegferð æðsta forysta ASÍ væri í ljósi þess að þetta módel byggist á því að semja ætíð um afar hóflegar launahækkanir og það á sama tíma og lægstu laun duga ekki fyrir framfærsluviðmiðum sem Velferðaráðneytið hefur gefið út og ekki bara það, lægstu laun duga einungis til 15 júlí ár hvert. Hvað gengur forystunni til að ljá máls á því að beisla möguleika launafólks til að fá aukna hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja, en í gær kom fram að heildarhagnaður íslenskra fyrirtækja nam 327 milljörðum í fyrra og á árinu 2014 voru 215 milljarðar greiddir í arðgreiðslur til eigenda fyrirtækja á meðan kostnaður vegna launahækkana nam einungis 35 milljörðum.

Formaður fór líka yfir það að launahækkunum launafólks er ekki um að kenna að hér hefur því miður ríkt óstöðugleiki og töluverð verðbólga á liðnum áratugum. Formaður benti á að húsnæðisbóla á fasteignamarkaði hefur knúið verðbólguna áfram sem nemur um 50% verðbólgunnar og öll gögn sýna að það á bæði við fyrir hrun og eftir hrun. Allt tal um að óstöðugleiki í íslensku efnahagslífi sé íslensku launafólki að kenna stenst ekki nokkra skoðun og því er það grátlegt að forysta ASÍ skuli taka undir hræðsluáróður Seðlabankans, stjórnvalda og Samtaka atvinnulífsins að launahækkanir launafólks séu aðalorsakavaldur óstöðugleika og annarrar óáran sem veldur efnahagslegum óstöðugleika. Formaður benti á að árið 2014 hafi Samtök atvinnulífsins bent á að þróun fasteignaverðs og verðs á leiguhúsnæði er helsta ógnunin við markmið um verðstöðugleika á Íslandi.

Formaður lagði einnig fram spurningu til þingsins um hvernig ætti að lagfæra lægstu laun á íslenskum vinnumarkaði þannig að þau dugi fyrir þeim framfærsluviðmiðum sem hið opinbera hefur gefið út ef ætíð á að semja um hóflegar launahækkanir eins og nýtt vinnumarkaðsmódel gengur útá. Eða hvernig á að lagfæra kynbundinn launamun eða laun lögreglunnar, kennara, slökkviliðsmanna og annarra hópa sem telja sig hafa setið eftir í launamálum. Málið er að nýtt vinnumarkaðslíkan gerir alls ekki ráð fyrir slíkum leiðréttingum eða lagfæringum, en því miður er almennt launafólk ekki upplýst um hvað nýtt vinnumarkaðsmódel gengur út á og formanni finnst eins og það sé gert vísvitandi. Slíkt er alveg óskiljanlegt og formaður spurði á þinginu hvaða hagsmuni sé verið að verja með því að taka upp nýtt vinnumarkaðsmódel sem gengur út á skerðingu á samningsfrelsi launafólks þar sem samið verði um hóflegar launahækkanir. Svar við þeirri spurningu hefur formaður ekki enn fengið og mun ugglaust aldrei fá. Það er mikilvægt fyrir allt launafólk að brjóta þessa fyrirætlan um nýtt vinnumarkaðsmódel á bak aftur enda er þetta módel sem menn hafa í hyggju að taka upp alls ekki til hagsbóta fyrir launafólk svo mikið er víst!